<$BlogRSDUrl$>

25.11.05

η δυσκολία του να ξεκινήσεις. 




“Longtemps je me suis couché de bonne heure”

Έτσι αρχίζει το ποτάμι των δύο χιλιάδων σελίδων του Προύστ. Είναι πρόταση που έχει αποκτήσει σχεδόν εμβληματικό χαρακτήρα μεταξύ ορισμένων. Το έγραψα για να σου πω κάτι που θα ήθελα να φτιάξω κάποτε: Μια ανθολογία από πρώτες προτάσεις μυθιστορημάτων. Κειμένων εν γένει.

Θα έβαζα οπωσδήποτε την πρώτη πρόταση της Σκόρπιας Δύναμης (Οδυσσέας –1982) της Μήτσορα:

Υπάρχουνε τρόποι να μπεις μέσα από ένα τοίχο μέσα σ’ έναν κήπο στο κορμί ενός άντρα στη ζωή μιας γυναίκας.


και την πρώτη πρόταση από τις Δύσκολες Νύχτες (τυπογραφείο Γ. Ρόδη -1938) της Μέλπως Αξιώτη:

Σήμερα περιμένω ένα σουβριάλι. Ασημένιο.


Θα ήταν μια ανθολογία αφιερωμένη στη δυσκολία του να ξεκινήσεις.

Και μη με ρωτήσεις τι είναι το σουβριάλι. Το σουβριάλι είναι ένα σουβριάλι.

*

Κατά καιρούς μου κατεβαίνουν ιδέες για πρότζεκτ: Μια συλλογή από κράχτες βιογραφικά, απ' αυτά που τυπώνονται στα φλαπς των βιβλίων. Σαν το βιογραφικό του Πάνου Θεοδωρίδη στη Δεξιά Ερωμένη (δεξιά = επιδέξια), όπου, ο αθεόφοβος, έγραψε την νεκρολογία του.

Κι ακόμα, ένα βιβλίο με κείμενα οπισθοφύλλων. Να, όπως αυτό του Φραγκίσκου Σομμαρίπα, από την Αεροπορική Αναγνώριση (Εξάντας - 1989), που έχει μια αυτάρκεια σχεδόν ποιητική:

«Ο Άρης το ονειρεύτηκε απ’ όταν ξεκίνησε παραγιός του θείου του στη Σμύρνη. Γι’ αυτό βρέθηκε λοχίας του Πεζικού στη Μικρασία και γι’ αυτό αξιώθηκε να διασχίσει το επισφαλές τοπίο της Ελλάδας του Μεσοπολέμου με τα γαλόνια του αξιωματικού της Αεροπορίας. Αλλά τώρα που έφτασε, βρίσκει ότι τ’ όνειρο του προδόθηκε. Από ποιον όμως και σε τι; Στην τελευταία του αεροπορική αναγνώριση θα βρεθεί πολύ κοντά στην απάντηση. Μήπως θα ήταν καλύτερα να κάνει πως δεν την είδε; Και θα τολμήσει να διηγηθεί στην Τέτα αυτή την Περιπέτεια;

[...] Ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Κούνιο βλέπει να χάνεται το όνειρο μιας σοσιαλιστικής διαδοχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν του μένει παρά να προσχωρήσει στο ΚΚΕ.

[...] Σ’ αυτήν την ιστορία οι Προδοσίες είναι πιο συχνά ερωτικές, οι Προαγωγές περνάνε από ανέλπιστους γάμους, τα Σπαθιά βγαίνουν για να υπερασπίσουν τη Δημοκρατία, και τους Αστυνόμους, όταν φτάνουν, δεν τους περιμένει πια κανείς...[...]»


Στην τρίτη ανθολογία θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται και φωτογραφίες όπως

Free Image Hosting at www.ImageShack.us

αυτή, από το οπισθόφυλλο της πρώτης έκδοσης του μυθιστορήματος του Γιάννη Πάνου «...από το στόμα της παλιάς Remington...» (εκδόσεις Τρίλοφος – Θεσσαλονίκη 1981)

*

Άλλες συλλογές: Μια σειρά από σημειώματα δίσκων...κτλ, κτλ. Δεν μπορεί κάποιος θα τα έχει ήδη σκεφτεί.

*

Μια και έγραψα όμως για τη "δυσκολία του να ξεκινήσεις", ας σημειώσω κι εδώ (για να το θυμάμαι) το σύνθημα που είδα κάποτε γραμμένο στην πολυτεχνειούπολη (;)
"ο ηλίθιος που περπατάει πάει πιο μακριά από τον διανοούμενο που κάθεται"
*

Για να σε προλάβω: Όχι, δεν έχω καμιά όρεξη να γράψω βιβλίο.

YΓ. Longtemps je me suis couché de bonne heure = Για χρόνια πλάγιαζα νωρίς, μεταφράζει ο Παύλος Ζάννας, και σημειώνει «Η πρώτη φράση του Αναζητώντας [τον χαμένο χρόνο] δίνεται εδώ όπως την απέδωσε ο Γιώργος Σεφέρης: βλ. "Piazza san Nicolo", στ. 3, στο "Ημερολόγιο Καταστρώματος Α'"[...]»

ΥΓ 2. Το κείμενο για την "Δεξιά ερωμένη" το έγραψε η Σοφία Νικολαΐδου. Την οποία δεν γνωρίζω.

*

buzz it!

 

Comments:
Η αρχή -για μένα- είναι εύκολο πράγμα. Η συνέχεια, κάτι πάει κι έρχεται, αλλά το τέλος... αυτό είναι το δυσκολότερο. Πώς να τελειώσει κανείς; Ο,τιδήποτε, είτε είναι κείμενο είτε εικαστικό έργο. Τον ατελείωτο έχουν. Ολα μένουν στη μέση γιατί η τελική τελεία, η τελική πινελιά, δε λέει να μπει απο μένα -ούτε απο μοναχή της μπαίνει.

Διαβάζω κάποια έργα όπου αντιλαμβάνομαι τη δυσκολία του να πατήσει ο συγγραφέας αυτό το τελευταίο σημαδάκι. Ολο γράφει και γράφει και σκέφτομαι πως ίσως τον πίεσε ο εκδότης να το κάνει αυτό.

Παράδειγμα το βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη «κοστούμι στο χώμα» που ξεκινά ορμητικά και παραπαίει στο τελευταίο τέταρτο περίπου της συνολικής του ύλης.

Υπάρχουν κι άλλα βιβλία που λες ότι ο συγγραφέας βιαζόταν για κάποιο λόγο και έγραψε τις τελευταίες σελίδες του σκοτωμού.
Για τούτο έχω πολύ καιρό να διαβάσω μυθιστορήματα, το κάνω μονάχα αν με πιέσει κανας φίλος ή γνωστός να του πω γνώμη ή να του γράψω ένα σχόλιο. Προτιμώ επιστημονικά βιβλία, αυτά με τη λειτουργία του εγκεφάλου με εξιτάρουν! Τα κοινωνιολογικά επίσης δε με αφήνουν αδιάφορη, ακόμα και τα βιβλιαράκια με αστείες σύντομες ιστορίες τα προτιμώ απο το να χάσω χρόνο για να βρεθώ αντιμέτωπη με ένα τέλος_μη τέλος.

Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, ναι, αλλά το όλον υπάρχει όταν το άλλο ήμισυ μπορεί να συνδεθεί μαζί της.

Ισως να εννοείς αυτό ακριβώς, μια και δεν αναφέρεσαι καθόλου στο τέλος. Συγγνώμη αν παρανόησα.

Α! Κάποτε, κάπου, άκουσα ότι σουρβιάλια (ίσως να είναι αναγραμματισμένη η λέξη σουβριάλια που γράφεις) είναι τα φιλοδωρήματα που παίρνουν τα παιδιά όταν λέν τα κάλαντα την παραμονή πρωτοχρονιάς και πρωτομαγιάς στη Μακεδονία. Η λέξη προέρχεται απο τα «σούρβα» όπως ονομάζονται αυτές οι περιφορές των παιδιών και έχει συγγένεια με τη σουρβιά, το δέντρο.
Δεν ορκίζομαι πάντως ότι είναι έτσι, ε
 
Μα δεν τελειώνει κανείς κάτι· μόνο αν του το πάρουν απ' τα χέρια, τότε τελειώνει.
*
Ευχαριστώ για το σουβριάλι.
*
 
Έχει δίκιο η Ροδιά. Ακόμα και στα μικρούλια κειμενάκια στα μπλογκ, πάντα είχα δυσκολία στο τέλειωμα.

Ως προς την ιδέα σου για ανθολογία, εγώ θα ήμουν πιο πειραχτήρι. Θα έφτιαχνα μια ανθολογία με τις λύσεις όλων των βιβλίων μυστηρίου. Ξέρεις, τί πάταγο θα έκανε; Και από τί κόπο θα έβγαζε αυτούς που θα βαριούνταν να διαβάσουν τα (πολλές φορές υπερφλύαρα) βιβλία; Μόνο που βαριέμαι, όποιος το κάνει ας στείλει ποσοστά. :)
 
Να γράφουμε το τέλος των αστυνομικών με μαρκαδόρο στους τοίχους. Στις τουαλέτες των μπαρ. Παντού. Να κάνουμε μια ανθολογία γκράφιτι. Όταν θα τελειώσουμε με δαύτους, θα έχουν μείνει όρθιοι μονάχα όσοι γράφουν καλά. Ευτυχώς είναι αρκετοί.
*
Το τέλος από την άλλη είναι ένας μικρός θάνατος. Ακόμα και για πίνακες, κείμενα και κειμενάκια. Ποιος θέλει να πεθάνει;

Δεν είναι δύσκολο το τέλος· είναι ανεπιθύμητο.

Η αρχή όμως...
*
 
Κατά κάποιον τρόπο, θυσιάζουμε τα κείμενακια ή τους πίνακες στο βωμό της επικοινωνίας. (Ή του μεροκάματου. Καμιά φορά και της καριέρας)

Κι έπειτα, γιατί λένε ότι οι συγγραφείς γράφουν πάντα το ίδιο βιβλίο, κι οι ζωγράφοι ζωγραφίζουν την ίδια εικόνα;
*
 
Τα θυσιαζουμε για την σωτηρια της ψυχης μας. Στον μικρο θανατο θα διαφωνησω. Το τελος ειναι ο φιογκος της ομορφης κορδελας, στο ετοιμο και γιορταστικα τυλιγμενο δωρο.

Φιλε Κουκ, νομιζω βλεπεις το θεμα της ολοτητας λιγο εξαναγκαστικα. Ετοιμο ειναι οτι δεν συνεχιζεται, δεν γινεται να ολοκληρωθει η δεν το αφηνουν. Οπως στην πραγματικη ζωη. Περα απ το εμπορικο στην Τεχνη (δεν ξεχωριζω εικαστικες απο την λογοτεχνια, ενας κουβας ειναι ολα) υπαρχουν εξαιρετικα παραδειγματα αυτοφερομενων, μη ολοκληρωμενων δημιουργηματων. Συχνα ορισαν ενα νεο ρευμα.

Για το «σουβριάλι»: Εγω θα εβαζα στην λιστα των υποπτων και το «σουραύλι», τη φλογερα.
 
Ζωγραφίζουμε την ίδια εικόνα.
Μα, η εικόνα είναι ίδια, αφού όλα είναι ίδια. Ο τρόπος που βλέπουμε διαφέρει.
Κάτι που διαπίστωσα μόλις τώρα: Οταν κάποιος πει ότι του αρέσει κάποιο έργο μου, τότε ξεκινώ να το ξεχωρίζω. Να το αγαπώ υπέρμετρα. Επειδή μάλλον θα πάψω να το έχω, όταν το πάρει. Απο την άλλη, χαίρομαι για το ίδιο το έργο που αυτονομείται κατά κάποιο τρόπο κι έτσι η πληγή του αποχωρισμού κλείνει πιο γρήγορα.

Ανέβασα ένα θεματάκι που ίσως ενδιαφέρει, εδώ: http://rodiat2.blogspot.com/
 
Στην πρώτη ανθολογία ίσως να ταίριαζε και αυτό το ξεκίνημα της Virginia Woolf:

"Mrs. Dalloway said that she'd buy the flowers herself"

Απ' ό,τι θυμάμαι στην ταινία The Hours (στην πραγματικότητα το working title του Mrs Dalloway) βλέπουμε τη Woolf την ημέρα που δουλεύει αυτή την πρόταση, αποφασισμένη να περιγράψει α woman’s whole life in a single day.

Ωραία ιδέα αυτές οι ανθολογίες....Μήπως να έβρισκες την όρεξη και να τα ξεκινούσες; Εκεί είναι η δυσκολία άλλωστε...(όπως λέει και ενας γνωστός μπλογκεράς :-)
 
...και βέβαια - πώς είναι δυνατόν να μη το σκέφτηκα πρώτο;;;;-

Του Κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν,
και του Τροχού, που ώρες ψηλά και ώρες στα βάθη πηαίνουν

ωχ, κόλλησα....
 
Kαλή η δουλειά σου εδώ -όπως πάντα- αγαπητέ Kuk. Βάλε και τον Πεντζίκη. Δυό αρχές. Την μιά την επόσταρε τις προάλλες ο Thas. Η άλλη είναι από το "Πεθαμένος και Ανάσταση", π' αποζητούσε ένα σχήμα.

Πολύ δυνατή η ιστοσελίδα αυτής της κυρίας Νικολαΐδου.
 
Aναζητώντας τα "χαμένα" ταχουμε πια χαμένα.
Όνειρα απειρα
που ποτέ τους δεν εκκίνησαν
μονάχα αποκοίμησαν το νου,
που νομιζε πως ταχε τριακόσια.

Ομολογω
δίχως το λόγο να λογώ

οσάκις μπήκα "μέσα" σου

πόνεσε η ψυχή μου.

Οι gypsi Kings, o κυρ Αντώνης, ο χαμένος χρόνος ενός αέναου ξεκινήματος ιδεών - ονείρων ασυμβάδιστων με αυτο που λένε όλοι reality και αποδεχόμαστε κι εμείς οι ίδιοι.

ps1 βρέχει ακόμα
ps2 τελειώνει κι ο χρόνος αυτός του ονοματισμένου μήνα( θα θελα να πω αναθεματισμένου)
ps3 σώζομαι με ενα Vivaldi σε 4 ΕΠΟΧΈς έστω και δηλητηριασμένη.
ps4 ΜΗΔΈΝ ΕΠΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ .... TOYNANTION
 
Δεν θα ήθελα να τελειώσει ποτέ αυτή η συζήτηση.

Είχα ανέκαθεν πρόβλημα με την αρχή. Κάθε είδους αρχή. Πάλι εξ ιδίων τα αλλότρια έκρινα;

Mr. Folios. Το «για να σώσουμε τη ψυχή μας» μ’ άρεσε. Μάλλον η Ροδιά έχει δίκιο για το σουβριάλι. Στο μυθιστόρημα, απ ό,τι θυμάμαι, δεν δίνεται ερμηνεία. Γίνεται όμως αντιληπτό από τα συμφραζόμενα. Εν τω μεταξύ βρήκα αυτό το μεγάλο απόσπασμα.

Όλες οι προτάσεις που προτείνονται γίνονται δεκτές τώρα αμέσως.
 
Ακόμη θυμάμαι τις πρώτες προτάσεις που όφειλε να έχει αποστηθίσει κάθε έμπλεον οιησεως εφηβάκι σαν του λόγου μου. Ο Τολστόυς περί ευτυχίας και δυστυχίας των οικογενειών, ο Δίκενς περί καλών και κακών εποχών.. Η αγγλοφιλόλογός μας έλεγε ότι εξαιρετική είναι η αρχή που σε βάζει αμέσως στο στόρυ. Αυτές οι δύο θεωρούνται αριστουργήματα, τόνιζε.

Το πιο μεγάλο ψέμμα που έχω εντοπίσει σε αρχή είναι του Πήτερ Παν, πάντως. "Όλα τα αγόρια μεγαλώνουν, εκτός από ένα" -- σε ποιόν τα πουλάτε αυτά μίστερ;
 
Τι να κάνω..?
Να στείλω μερικές αρχές να τις τελειώσεις?
Εχω μια πρόχειρη, εδώ και τώρα που λένε:

«Αυτοκτόνησα. Ευτυχώς, το πέτυχα με φυσικό τρόπο, με ασιτία. Αρχικά, είχα σκεφτεί το αυτοκινητιστικό δυστύχημα, αργότερα, όταν σιγουρεύτηκα πως δεν παρέχει τη βεβαιότητα του «μπαμ και κάτω» και επειδή τα δηλητήρια δεν είναι το φόρτε μου, κατέληξα στον απλούστερο τρόπο του θανάτου από ασιτία.»
 
Εχω μια ιδέα! Τη συγγραφή ΕΝΟΣ βιβλίου που να αποτελείται ΟΛΟΚΛΗΡΟ απο αρχές άλλων βιβλίων, κάθε είδους. Διαθέτω μια καλή βιβλιοθήκη με ποικιλία τίτλων και, αν συμφωνεί κάποιος, είμαι έτοιμη να κατεβάζω καμπόσους καθε μέρα.
Το πρόβλημα είναι η ταξινόμηση (θεματικά, ώστε να μη μείνουν ξεκρέμαστες οι προτάσεις) και η ένταξη (χρόνοι ρημάτων, κλπ κλπ) στο γενικό πλάνο/νόημα.

.......?
 
χμ.... μετά από αυτό το ποστ καμία αρχή βιβλίου δε θα περάσει απαρατήρητη...

Διαβάζω το The Case Worker του George Konrad αυτές τις μέρες οπότε χθες επέστρεψα στην πρώτη σελίδα:

"Go on, I say to my client. Out of habit, because I can guess what he's going to say, and doubt his truthfulness"

(παρεπιπτόντως, μου πέρασε απο το μυαλό η σκέψη πως μπορείς να αντικαταστήσεις το my client με ο,τιδήποτε -journalist, author etc - και να είσαι μέσα στο πνεύμα των ημερών)

Ροδιά, η ιδέα σου ακούγεται πολύ κοπιαστική αλλά και προκλητική... I am up for it!
 
Πάνο συμφωνώ· το να έχει κανείς κάτι να πει είναι εκ των ων ουκ άνευ. Εμένα όμως, τον αναγνώστη, με ενδιαφέρουν και οι αφηγήσεις όπου η αρχή απέχει όσο γίνεται περισσότερο απ’ το τέλος. Όταν ασχολείται κανείς μαζί τους, αμέσως αρχίζουν και βουίζουν τα ερωτήματα για την αρχή, το τέλος και το θέμα. Κι όχι μόνο.
Αγαπητή Μιραντολίνα, τ’ αγόρια μεγαλώνουν, αλλά το διαπιστώνουν συνήθως καθυστερημένα κι επώδυνα. Για να ακριβολογώ, το κακό είναι ότι εγώ θα το διαπιστώσω επώδυνα.
Ροδιά, διαθέτεις μεγάλα αποθέματα ενέργειας· δεν σε προλαβαίνω. Πάντως το διήγημα θα μπορούσε να συνεχιστεί έτσι: «Όταν βρήκα επιτέλους την λύση, εξαντλημένος πήγα να τσιμπήσω κάτι».
Xilaren, τα ξεκινήματα διαθέτουν αυτό το κάτι τις, που δεν το έχουν τα υπόλοιπα μέρη ενός κειμένου (ή μιας ζωής).
Θείο τραγί, ευχαριστώ πολύ και πάλι.
*
 
Σουβριάλι: Σουραύλι. Καλαμένια φλογέρα. στοιχειώδης. (Στο μυκονιάτικο ιδίωμα. Η Μέλπω ήταν Μυκονιάτισσα, εκεί αποτίθενται τα οστά της).
Το αρχίνισμά της στις Δύσκολες Νύχτες, το είχα παραλληλίσει με του Προυστ, πριν από καμπόσα χρόνια.
Συγκινήθηκα που την είδα εδώ.
Ερρωσθε!
 
Δημοσίευση σχολίου

This page is powered by Blogger. Isn't yours?