<$BlogRSDUrl$>

5.1.07

Ηράκλειον, του ανταποκριτού μας.
Ο δήμος [της Θεσσαλονίκης] ανακοίνωσε τελικά τα πρώτα ονόματα οδών το Μάη του 1898, αν και η χρησιμότητά τους για τους ξένους ήταν περιορισμένη στην αρχή, γιατί ήταν γραμμένα μόνο στα τουρκικά. Ένα πιο θεμελιώδες πρόβλημα ήταν ότι οι άνθρωποι που είχαν διαλέξει τα ονόματα δεν είχαν καταλάβει σωστά τη λογική που υποτίθεται ότι έπρεπε να τα διέπει. Ίσως και να ήταν καλά που ήταν μόνο στα τούρκικα –γιατί τι να την κάνουν οι Ευρωπαίοι την «Οδό που οδηγεί στο καφενείο του Μιλτιάδη» ή την «Οδό του Κωσταντή του Μανάβη»; Οι τοπικοί δημοσιογράφοι προσπάθησαν να εξηγήσουν στις αρχές ότι η μεθοδολογία τους ήταν λαθεμένη.

Ξέρουμε πως στην Ευρώπη δίνουνε στους δρόμους ονόματα ένδοξων αντρών των οποίων την μνήμη θέλουν να τιμήσουν, ή ευγενών πολιτών που παρείχαν χρήσιμες υπηρεσίες στη χώρα τους. Δεν καταλαβαίνουμε όμως πώς ο Κωνσταντής με τα δαμάσκηνά του και τον κακό του καφέ ή ο κος Μιλτιάδης με τη ρακή του αυξάνουν σε τέτοιο βαθμό το κύρος της πόλης ώστε να τους τιμά ο δημοτικός γραφιάς.
Στην Ευρώπη, οι πλατείες και οι φαρδιές λεωφόροι φέρουν ως τίτλο τιμής τις ημερομηνίες εθνικών θριάμβων, τα ονόματα πόλεων όπου ο εθνικός στρατός στέφθηκε με δόξα ή όπου έλαμψαν μεγάλοι στρατηγοί […] Κάθε σταυροδρόμι είναι ένα μάθημα, και η Ιστορία είναι γραμμένη στους τοίχους. Η ιστορία της δικής μας αγαπημένης χώρας δεν έχει άραγε καθόλου τέτοιες ένδοξες σελίδες;

Journal de Salonique, 26 Μαΐου 1898.

Μια αντίληψη για το παρελθόν –το παρελθόν ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην περηφάνια του κατοίκου της πόλης για τη χώρα του και στην περηφάνια του για την πόλη του- επιβαλλόταν σιγά-σιγά πάνω σε μια άλλη- το παρελθόν ως τοπική μνήμη. Δεν ήταν πια πρέπον να απαθανατίζονται κάποιες τυχαίες πυρκαγιές, το Παλιό Αλογοπάζαρο, η Παλιά Καραντίνα, τα Λουτρά του Πασά ή ο Παλιός Τηλεγραφικός Σταθμός. Αυτοκράτορες, έγκριτοι αξιωματούχοι και υψηλές πολιτικές ιδέες θα γράφονταν πάνω από τα πλατάνια, τους μπουρνουζάδες και τους θρησκευτικούς ευεργέτες του παρελθόντος που είχαν κάνει δική τους την πόλη. Τα ονόματα αυτά έφερναν τη σφραγίδα της εξουσίας των νέων δημοτικών φορέων και ακολουθούσαν τις ευρωπαϊκές νόρμες. Η ειρωνεία είναι ότι, ενώ ήταν πιο διάφανα από εκείνα που είχαν αντικαταστήσει, αποδείχθηκαν πολύ πιο βραχύβια. Τον εικοστό αιώνα, με τους πολέμους, τις επαναστάσεις και τις απότομες καθεστωτικές αλλαγές, τα ονόματα απορρίπτονταν κα αντικαθίσταντο όλο και πιο συχνά. Αυτό φόρτωνε με δουλειά τους δημόσιους υπαλλήλους και τους γραφειοκράτες, αλλά ήταν αμφίβολο αν οι κάτοικοι της πόλης ήταν τώρα καλύτερα από πριν.


Από το «Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων» του Μark Mazower, σελ 297-298. Αλεξάνδρεια, Οκτώβριος 2006. Οι υπογραμμίσεις δικές μου. Πότε, αχ πότε θα γραφτεί μια ανάλογη μελέτη για το Ηράκλειο;

buzz it!

 

Comments:
Η παρουσιαση του βιβλίου γίνεται την ερχόμενη Πέμπτη 10/01
 
Το βιβλίο είναι ...μεταξύ των πρώτων στη μεγάλη στοίβα με τα αδιάβαστα.

Ποιός φταίει;

Μα, το blogging, φυσικά!

*

Αθήναιε, σαν μάθεις πότε γίνεται η παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη, σφύρα - καλού κακού!

*

Κuk,

καλά είσαι εκεί - μη κουνάς ρούπι!
 
Αυτές οι δύο ανταποκρίσεις είναι ένα, πώς να το πω, ένα return to form.

Τι καλά.
 
".... Πράκτορας ξένης Δύναμης που ενδιαφερόταν πολύ για την στρατηγική θέση και τις πλουτοπαραγωγικές δυνατότητες της Κρήτης γράφει στις αρχές του 19ου αιώνα: «Αι οδοί όλαι εισίν ευρύχωροι, τα εργαστήρια τακτικώς οικοδομημένα, αι αγοραί κατ'ευθείαν σχηματισμέναι γραμμήν από την μία Πύλην έως την άλλην, ώστε εν τω μέσω της Πόλεως σχηματίζουσι Σταυρόν του οποίου το κέντρον ονομάζεται Κεμέρ αλτί (Αχτάρικα)». «Η πόλις»-λέει ο παράξενος αυτός επισκέπτης «λοιπόν άπασα φυλάττει την εντελεστάτην καθαριότητα, ώστε οι κάτοικοι δεν μεταχειρίζονται ποτέ υποδήματα, ειμή μόνον εμβάδα (παντόφλες)». Ο ίδιος πράκτορας συντάκτης μιας «Χωρογραφίας της Κρήτης» το 1818, βρίσκει πως «η Ηγεμονία της Κάντιας είναι εύκρατος και εύκαρπος» και συνεχίζει να αναφέρεται σ'έναΜεγάλο Κάστρο που σφίζει από ζωή, ένα αστικό κέντρο με εύρωστη οικονομία, με ανεπτυγμένο εμπόριο, εξελιγμένη βιοτεχνία και βιομηχανία, σημαντικές εξαγωγές και εισαγωγές. Ένας άλλος «επισκέπτης» κρητικός αυτός, σπουδαίος γιατρός, ο Ιωσήφ Χατζηδάκης γράφει την «Περιήγησιν εις την Κρήτην (1881)» στην οποία συν τοις άλλοις εκθειάζει την ... Σαπωνοποιοία του Ηρακλείου που παράγει τα εκλεκτά μοσχοσάπουνά της: «τα δια σάπωνος Ηρακλείου πλυθέντα ασπρόρουχα, ου μόνον καθαρίζουσιν, ως δι ουδενός άλλου σάπωνος, αλλά και αποπέμπουσιν οσμήν ευάρεστον, καίτοι ουδέν άρωμα μιγνώσιν τω σάπων»... «Καθημερινά την επισκέπτονται σμήνη ατέλευτα χωρικών, εισκομιζόντων επί φορτηγών ζώων παντοία προϊόντα, σίτον, κριθήν και άλλους δημητριακούς καρπούς, έλαιον, οπώρας, τυρόν, γάλα, οίνον κ.λ.π.».

Για «τους σκολιούς και λαβυρινθώδεις δρόμους» του Μεγάλου Κάστρου υπάρχει το άρθρο: «ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΣΠΑΝΑΚΗ: Πόλη αυθαιρέτων οικοδομών, Εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ (Ηράκλειο) της 11 Απριλίου 1989, σελ. 8. (αντίγραφο στο αρχείο της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης)
Τα κείμενα του ξένου πράκτορα στο χρησιμότατο βιβλίο: ΧΩΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, συνταχθείσα το 1818 υπό ΖΑΧΑΡΙΟΥ ΠΡΑΚΤΙΚΙΔΟΥ, Νέα Έκδοση του Τ.Ε.Ε. Τμήμα Ανατολικής Κρήτης, Ηράκλειο 1983, σελ. 46 και 31

Ελπίζω να αναφερόσασταν σε αυτό το Ηράκλειο κι όχι το .. Αθηναϊκόν :)
 
Σας ευχαριστώ πολύ. Υπάρχει πολύ υλικό για το Ηράκλειο. Χρόνο να χεις να μαθαίνεις. Και τη δυνατότητα (και τις γνώσεις βέβαια) να ψάχνεις τα αρχεία.
 
Πάντως η Οθωμανική ονοματολογία των οδών έκρύβε σίγουρα μια πολύ πιό ανθρώπινη θεώρηση της ζωής...
 
Δημοσίευση σχολίου

This page is powered by Blogger. Isn't yours?