aspripetraxexaspri

[...] γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1930, και μεγάλωσε στην περιοχή 151 όπου κατοικεί και σήμερα [1998]. Έτσι τα τραγικά γεγονότα της εκτόπισης των Εβραίων τον βρήκαν σε ηλικία 13 ετών. Βρισκόταν με την οικογένειά του στην Κατερίνη και χάρη στην έγκαιρη προειδοποίηση του δημάρχου διέφυγαν στα ορεινά χωριά της περιοχής όπου παρέμειναν κρυμμένοι μέχρι τη λήξη του πολέμου.

Στη μεταπολεμική περίοδο τριγυρνούσε με ένα γαϊδουράκι πουλώντας είδη προικός και αργότερα διατηρούσε υαλοπωλείο.

Λόγω των συμβάντων του πολέμου το όνειρό του να γίνει τραγουδιστής παρέμεινε ανεκπλήρωτο. Με την διάλυση της Κοινότητάς του που αποτελούσε μέχρι το 43 το άμεσο περιβάλλον του, η μόνη πηγή αναφοράς που του απέμεινε ήταν τα τραγούδια που έμαθε από την μητέρα του ονομαστή για το χάρισμα της φωνής της.

Ανεπηρέαστος από την -κατεστραμμένη πια- Σεφαραδική δισκογραφία, τα διατήρησε όπως τα είχε μάθει, για να αρχίσει πρόσφατα να ανακαλύπτεται από διάφορους ερευνητές που κατέγραφαν δείγματα αυτής της μουσικής παράδοσης.

“Ένα εβδομαδιαίο μαρξιστικό έντυπο σε εβραιοϊσπανική γλώσσα, Η Ράβδος, αυτοοριζόταν ως εξής στο επάνω μέρος της πρώτης σελίδας του: “εξτρεμιστικών κομμουνιστικών τάσεων, καθαρών και ξάστερων, χωρίς έλεος ή προσωπικά χατήρια προς τ’ αριστερά ή προς τα δεξιά, ενάντια στην ιουδαϊκή θρησκεία και την αστική τάξη, ενάντια στο σιωνισμό και στον εβραϊκό εποικισμό της Παλαιστίνης”.

[Το περιοδικό κυκλοφορούσε τη δεκαετία του 30]

"Richard Dawkins’s even-handedness is well-intentioned, but it is misplaced. I share his lack of respect for all religions, but in our times it is folly to disrespect them all equally."

Σωκράτης: [...] θα ‘θελα να άκουγα την δική σου γνώμη [Κέφαλε] [...] τώρα που είσαι στο σημείο της ηλικίας που οι ποιητές το λένε γηρατειών κατώφλι [επί γήραος ουδώ]: πρόκειται για δύσκολο πέρασμα της ζωής, ή τι έχεις να μας πεις εσύ γι αυτό;

Εγώ Σωκράτη, μα το Δία, θα σου πω ποια είναι η γνώμη μου. Γιατί συχνά συμβαίνει να συγκεντρωνόμαστε κάποιοι που έχουμε περίπου την ίδια ηλικία, επαληθεύοντας έτσι την παλιά παροιμία [σημ. τ. μ.: “¨Ηλιξ ήλικα τέρπει γέρων δε τέρπει γέροντα”]. Σ’ αυτές τις συναντήσεις οι περισσότεροι από εμάς κλαίνε και οδύρονται αποζητώντας τις χαρές της νιότης και αναπολώντας τις σωματικές ηδονές και τα φαγοπότια και κάποια άλλα πράγματα που πάνε μαζί με αυτά, και κυριεύονται από οργή πιστεύοντας πως έχουν στερηθεί κάτι πολύ σπουδαίο και πως τότε ζούσαν ωραία ενώ τώρα δεν είναι ζωή αυτή. Ορισμένοι επίσης δυσφορούν και για τις προσβολές που δοκιμάζουν από τους δικούς τους εξαιτίας των γηρατειών και ελεεινολογούν τα γεράματα για όσα δυσάρεστα τους έχουν προξενήσει. Η γνώμη μου Σωκράτη, είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί κατακρίνουν κάτι το οποίο δεν είναι η αιτία του κακού. Γιατί αν αυτό ήταν η αιτία, θα είχα πάθει και εγώ, εξαιτίας των γερατειών, τα ίδια όπως όλοι οι άλλοι, όσοι έφτασαν ως αυτή την ηλικία. Να όμως που εγώ έχω συναντήσει και άλλους οι οποίοι δεν αισθάνονται έτσι, και μάλιστα κάποτε έτυχε να είμαι δίπλα στον Σοφοκλή, τον ποιητή, όταν τον ρώτησε κάποιος, “Πώς τα πας Σοφοκλή με τα ερωτικά;” [Πώς έχεις προς τ’αφροδίσια;] Εξακολουθείς να μπορείς να έχεις ερωτική σχέση με γυναίκα;” κι εκείνος του είπε: “Θεός φυλάξοι, άνθρωπε μου· πάρα πολύ χαίρομαι που γλύτωσα από αυτό, σαν να ξέφυγα από κάποιον λυσσασμένο κι άγριο εξουσιαστή”. Μου άρεσε τότε εκείνη η απάντηση, και το ίδιο μου αρέσει και τώρα. Γιατί δίχως αμφιβολία στα γεράματα όλα αυτά καταλαγιάζουν εντελώς και οι άνθρωποι ελευθερώνονται· όταν οι ερωτικές επιθυμίες πάψουν να ζορίζουν και χαλαρώσουν, συμβαίνει ακριβώς αυτό που λέει ο Σοφοκλής: Έχει πια κανείς απαλλαγεί από πάμπολλους και μανιασμένους εξουσιαστές. Αλλά και για τούτα και για όσα σχετίζονται με τους συγγενείς μία είναι η αιτία, κι αυτή, Σωκράτη, δεν είναι τα γερατειά αλλά ο χαρακτήρας των ανθρώπων. Αν είναι δηλαδή οι άνθρωποι ευπρεπείς και καλόβολοι, τότε τα γερατειά υποφέρονται κάπως· αν όμως δεν είναι τότε Σωκράτη, ένας τέτοιος άνθρωπος δεν έχει μόνο γεράματα αλλά και νιότη δύσκολη.

Ο δήμος [της Θεσσαλονίκης] ανακοίνωσε τελικά τα πρώτα ονόματα οδών το Μάη του 1898, αν και η χρησιμότητά τους για τους ξένους ήταν περιορισμένη στην αρχή, γιατί ήταν γραμμένα μόνο στα τουρκικά. Ένα πιο θεμελιώδες πρόβλημα ήταν ότι οι άνθρωποι που είχαν διαλέξει τα ονόματα δεν είχαν καταλάβει σωστά τη λογική που υποτίθεται ότι έπρεπε να τα διέπει. Ίσως και να ήταν καλά που ήταν μόνο στα τούρκικα –γιατί τι να την κάνουν οι Ευρωπαίοι την «Οδό που οδηγεί στο καφενείο του Μιλτιάδη» ή την «Οδό του Κωσταντή του Μανάβη»; Οι τοπικοί δημοσιογράφοι προσπάθησαν να εξηγήσουν στις αρχές ότι η μεθοδολογία τους ήταν λαθεμένη.

Ξέρουμε πως στην Ευρώπη δίνουνε στους δρόμους ονόματα ένδοξων αντρών των οποίων την μνήμη θέλουν να τιμήσουν, ή ευγενών πολιτών που παρείχαν χρήσιμες υπηρεσίες στη χώρα τους. Δεν καταλαβαίνουμε όμως πώς ο Κωνσταντής με τα δαμάσκηνά του και τον κακό του καφέ ή ο κος Μιλτιάδης με τη ρακή του αυξάνουν σε τέτοιο βαθμό το κύρος της πόλης ώστε να τους τιμά ο δημοτικός γραφιάς.
Στην Ευρώπη, οι πλατείες και οι φαρδιές λεωφόροι φέρουν ως τίτλο τιμής τις ημερομηνίες εθνικών θριάμβων, τα ονόματα πόλεων όπου ο εθνικός στρατός στέφθηκε με δόξα ή όπου έλαμψαν μεγάλοι στρατηγοί […] Κάθε σταυροδρόμι είναι ένα μάθημα, και η Ιστορία είναι γραμμένη στους τοίχους. Η ιστορία της δικής μας αγαπημένης χώρας δεν έχει άραγε καθόλου τέτοιες ένδοξες σελίδες;

Journal de Salonique, 26 Μαΐου 1898.

Μια αντίληψη για το παρελθόν –το παρελθόν ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην περηφάνια του κατοίκου της πόλης για τη χώρα του και στην περηφάνια του για την πόλη του- επιβαλλόταν σιγά-σιγά πάνω σε μια άλλη- το παρελθόν ως τοπική μνήμη. Δεν ήταν πια πρέπον να απαθανατίζονται κάποιες τυχαίες πυρκαγιές, το Παλιό Αλογοπάζαρο, η Παλιά Καραντίνα, τα Λουτρά του Πασά ή ο Παλιός Τηλεγραφικός Σταθμός. Αυτοκράτορες, έγκριτοι αξιωματούχοι και υψηλές πολιτικές ιδέες θα γράφονταν πάνω από τα πλατάνια, τους μπουρνουζάδες και τους θρησκευτικούς ευεργέτες του παρελθόντος που είχαν κάνει δική τους την πόλη. Τα ονόματα αυτά έφερναν τη σφραγίδα της εξουσίας των νέων δημοτικών φορέων και ακολουθούσαν τις ευρωπαϊκές νόρμες. Η ειρωνεία είναι ότι, ενώ ήταν πιο διάφανα από εκείνα που είχαν αντικαταστήσει, αποδείχθηκαν πολύ πιο βραχύβια. Τον εικοστό αιώνα, με τους πολέμους, τις επαναστάσεις και τις απότομες καθεστωτικές αλλαγές, τα ονόματα απορρίπτονταν κα αντικαθίσταντο όλο και πιο συχνά. Αυτό φόρτωνε με δουλειά τους δημόσιους υπαλλήλους και τους γραφειοκράτες, αλλά ήταν αμφίβολο αν οι κάτοικοι της πόλης ήταν τώρα καλύτερα από πριν.