30.4.05
Μεγάλο Σάββατο.
*
Θυμάμαι τo μότο της ταινίας του Μπρεσσόν, «Ένας καταδικασμένος σε θάνατο δραπέτευσε» :
*
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Θυμάμαι τo μότο της ταινίας του Μπρεσσόν, «Ένας καταδικασμένος σε θάνατο δραπέτευσε» :
το πνεύμα όπου θέλει πνει και την φωνήν αυτού ακούεις,-από το κατά Ιωάννη 3:8
αλλ ουκ οίδας πόθεν έρχεται και πού υπάγει
*
29.4.05
Μεγάλη Παρασκευή.
*
Έχει απ' όλα ο μπαξές
χρώματα μυρωδιές
ορχιδέες λευκές
μελιτζάνες γλυκές
Φουσκωμένους βολβούς
σπόρους ηδονικούς
κι ένα μπρόκολο εκεί
που θαρρείς θα εκραγεί.
[...]
Αλλεπάλληλες δες
αγγουριών αστραπές
κι οι ντομάτες γελούν
κι οι λωτοί ασελγούν.
Θα λουστείς τους χυμούς
και στ' αυτιά σου θ' ακούς
να πληθαίνει η βοή
σαν σκιά πορφυρή.
Μ' αγκαλιές λουλουδιών
μ' ευτυχία καρπών
στο τραπέζι της γης
θα κατρακυλιστείς.
Κι ίσως τραυματιστείς
και πονέσεις και δεις
πως μετά το γλυκύ
το πικρό είναι πολύ.
Μαργαρίτες μαδούν
κι οι οχέντρες ξυπνούν
στο περβόλι μου ανθεί
μια πλευρά σκοτεινή.
Στίχοι του Δ. Σαββόπουλου για την επιθεώρηση "Χαμαλίκι στη χώρα των Θαυμάτων", Χειμώνας 1985.
*
Άκου "αγγουριών αστραπές"!
*
28.4.05
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Μεγάλη Πέμπτη.
Μπα. Δεν θα το έκανα σήμερα. Μαθαίνει κανείς ν' ανοίγει το κουτί όποτε γουστάρει αυτός.
27.4.05
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.(2) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Μεγάλη Τετάρτη.
Μεγάλος ποιητής ο Γιόζεφ Μπρόντσκυ. Μεταφραστής του Καβάφη στα Ρώσσικα. Βραβείο Νόμπελ.
Απόσπασμα από το ημερολόγιο του Αλέξανδρου Σμέμαν, ορθόδοξου ιερέα στις ΗΠΑ· ρωσσικής καταγωγής:
*
Υπογράμμιση δική μου.
*
(2) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Απόσπασμα από το ημερολόγιο του Αλέξανδρου Σμέμαν, ορθόδοξου ιερέα στις ΗΠΑ· ρωσσικής καταγωγής:
Την Παρασκευή, πέρασα ένα ολόκληρο απόγευμα με τον γιο μου Σέργιο και τον ποιητή Ιωσήφ Μπρόντσκυ. Στο σπίτι, ο Μπρόντσκυ είναι ευθύς, απλός και ωραίος. Ο Σέργιος λέει πως το απόγευμα [...] μετά την ανάγνωση ποιημάτων του, ένας Ιουδαίος [Ο Μπρόντσκυ είναι 100% Εβραίος] πλησίασε τον Μπρόντσκυ και τον ρώτησε γιατί χρησιμοποιεί χριστιανικό συμβολισμό [στην ποίηση του]. Ο Μπρόντσκυ απάντησε: "επειδή δεν είμαι βάρβαρος...". Φοβερά νευρικός, δίνει την εντύπωση του χαμένου, δεν ξέρει πώς να συμπεριφερθεί.
*
Υπογράμμιση δική μου.
*
26.4.05
Μεγάλη Τρίτη.
*
Η Κασσιανή, εκτός από την "εν πολλαίς αμαρτίες...", είχε συνθέσει και γνώμες (γνωμικά).
Όπως:
*
Γνώσις εν μωρώ πάλιν άλλη μωρία
γνώσις εν μωρώ κώδων εν ρινί χοίρου.
(Η γνώση στον ανόητο, κι άλλη ανοησία
η γνώση στον ανόητο, σαν κουδούνι στου χοίρου τη μουσούδα.)
*
Μισώ σιωπήν, ότε καιρός του λέγειν.
*
Μισώ χρεώστην αμερίμνως υπνούντα.
*
Πάντας δ' αγάπα·μη θάρρει δε τοις πάσιν.
(Όλους να τους αγαπάς· όμως μη δίνεις θάρρος σε όλους.)
*
Φίλος δ' υψωθείς συνυψώσει τους φίλους.
*
Μόνος μονωθείς ο τας οδύνας έχων
διπλήν έχει σκότωσιν και ραθυμίαν.
(σκότωσιν= σκοτάδι
ραθυμίαν=αδιαφορία,αδιαφορία για τον εαυτό του
μόνος μονωθείς= μονάχος απομονωθείς, πλεονασμός, παίζει
με το "διπλή" από κάτω του.)
*
Βάσανον έχει την ζωήν ο εν λύπαις.
*
Κρείσσον μόνωσις της κακής συνουσίας.
(Καλύτερη η μοναξιά απ το κακό γαμήσι-!)
-διάβασε οπωσδήποτε τα σχόλια.
*
Σ' αφήνω με το:
Δεινόν τον μωρόν γνώσεως τι μετέχειν·
ήν δε και δόξης, δεινότατον εις άπαν·
ήν δε και νέος ο μωρός και δυνάστης,
παπαί και ιώ, φευ και ουαί και πόποι.
(Δύσκολο να συμμετέχει στη γνώση ο ανόητος·
κι αν έχει και γνώμη, το χειρότερο απ' όλα·
κι έτσι κι είναι νέος ο ανόητος και έχει κι εξουσία,
αμάν και ωχ, αλί και τρισαλί κι ωχ αμάν αμάν.)
*
Είχε χαρακτήρα η Κασσιανή, ε;.
Απ' το βιβλίο "Κασσιανή-η υμνωδός"-εκδόσεις του Φοίνικα- Αθήνα 2002. Εισαγωγή (κι απ' ότι φαίνεται φιλολογική επιμέλεια): Νίκη Τσιρώνη. Σχεδιασμός και επιμέλεια του βιβλίου: Μπάμπης Λέγγας.
*
Οι μεταφράσεις είναι δικές μου. Έλπίζω να μην έχω κάνει βαρβάτο λάθος.
*
Κάπου στον πρόλογο σημειώνει η Τσιρώνη:
*
(9) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Η Κασσιανή, εκτός από την "εν πολλαίς αμαρτίες...", είχε συνθέσει και γνώμες (γνωμικά).
Όπως:
*
Γνώσις εν μωρώ πάλιν άλλη μωρία
γνώσις εν μωρώ κώδων εν ρινί χοίρου.
(Η γνώση στον ανόητο, κι άλλη ανοησία
η γνώση στον ανόητο, σαν κουδούνι στου χοίρου τη μουσούδα.)
*
Μισώ σιωπήν, ότε καιρός του λέγειν.
*
Μισώ χρεώστην αμερίμνως υπνούντα.
*
Πάντας δ' αγάπα·μη θάρρει δε τοις πάσιν.
(Όλους να τους αγαπάς· όμως μη δίνεις θάρρος σε όλους.)
*
Φίλος δ' υψωθείς συνυψώσει τους φίλους.
*
Μόνος μονωθείς ο τας οδύνας έχων
διπλήν έχει σκότωσιν και ραθυμίαν.
(σκότωσιν= σκοτάδι
ραθυμίαν=αδιαφορία,αδιαφορία για τον εαυτό του
μόνος μονωθείς= μονάχος απομονωθείς, πλεονασμός, παίζει
με το "διπλή" από κάτω του.)
*
Βάσανον έχει την ζωήν ο εν λύπαις.
*
Κρείσσον μόνωσις της κακής συνουσίας.
(Καλύτερη η μοναξιά απ το κακό γαμήσι-!)
-διάβασε οπωσδήποτε τα σχόλια.
*
Σ' αφήνω με το:
Δεινόν τον μωρόν γνώσεως τι μετέχειν·
ήν δε και δόξης, δεινότατον εις άπαν·
ήν δε και νέος ο μωρός και δυνάστης,
παπαί και ιώ, φευ και ουαί και πόποι.
(Δύσκολο να συμμετέχει στη γνώση ο ανόητος·
κι αν έχει και γνώμη, το χειρότερο απ' όλα·
κι έτσι κι είναι νέος ο ανόητος και έχει κι εξουσία,
αμάν και ωχ, αλί και τρισαλί κι ωχ αμάν αμάν.)
*
Είχε χαρακτήρα η Κασσιανή, ε;.
Απ' το βιβλίο "Κασσιανή-η υμνωδός"-εκδόσεις του Φοίνικα- Αθήνα 2002. Εισαγωγή (κι απ' ότι φαίνεται φιλολογική επιμέλεια): Νίκη Τσιρώνη. Σχεδιασμός και επιμέλεια του βιβλίου: Μπάμπης Λέγγας.
*
Οι μεταφράσεις είναι δικές μου. Έλπίζω να μην έχω κάνει βαρβάτο λάθος.
*
Κάπου στον πρόλογο σημειώνει η Τσιρώνη:
«Η Κασσιανή γεννήθηκε στις αρχές του 9ου αιώνα (800-805) και πέθανε περίπου στα μέσα (μεταξύ 843 και 867). Ο αιώνας της είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τη διαμάχη για την προσκύνηση των εικόνων και [...] η Κασσιανή έπαιξε ενεργό ρόλο στην Εικονομαχία. [...] Η έλλειψη αναφορών στο βίο της Κασσιανής, όπως και το αταύτιστο έργο της, αξίζει να σημειωθεί ότι οφείλονται εν πολλοίς στο φύλο της. Η θέση της γυναίκας στο Βυζάντιο, όπως και στις άλλες μεσαιωνικές κοινωνίες, ήταν κάθε άλλο παρά κεντρική στη διαμόρφωση του κοινωνικού πολιτικού και ιστορικού γίγνεσθαι. Στο γεγονός αυτό οφείλεται και το ότι πολλά από τα έργα της Κασσιανής εντάχθηκαν μεν στα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας, αλλά αποδίδονται σε άνδρες υμνογράφους.»
*
25.4.05
Μίκυ.
*
Εσένα πρέπει να σε μεγάλωσε ο Ρομάνο Σκάρπα. Ε, πέθανε αυτό το Σαββατοκύριακο. Ίταλός. Είχε σχεδιάσει τις περισσότερες ιστορίες του ελληνικού Μίκυ-Μάους.
*
Δεν μου άρεσε ποτέ η δουλειά του. Προτιμούσα τον Καρλ Μπάρκς (και τις περιπέτειες του Ντόναλντ Ντακ), όταν δεν ήξερα ακόμη τ' όνομα του (τον διάβαζα στο Γέλιο και Χαρά).
*
(2) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Εσένα πρέπει να σε μεγάλωσε ο Ρομάνο Σκάρπα. Ε, πέθανε αυτό το Σαββατοκύριακο. Ίταλός. Είχε σχεδιάσει τις περισσότερες ιστορίες του ελληνικού Μίκυ-Μάους.*
Δεν μου άρεσε ποτέ η δουλειά του. Προτιμούσα τον Καρλ Μπάρκς (και τις περιπέτειες του Ντόναλντ Ντακ), όταν δεν ήξερα ακόμη τ' όνομα του (τον διάβαζα στο Γέλιο και Χαρά).
*
Μεγάλη Δευτέρα.
Ένα ποίημα του Γκάτσου. Το πρώτο μιας σειράς για την Μεγάλη Βδομάδα. Το 'χε γράψει, το 1990, για να το μελοποιήσει ο τεμπέλης ο Χατζιδάκις. Αλλά ξέμεινε. Ο Γκάτσος ξεκινάει τη Μεγάλη Εβδομάδα του με την προσδοκία της ανάστασης. Κάτι μου λέει ότι αυτό το παιδί, που ζητάει της μάνας του να το περιμένει, είναι πεθαμένο.
*
Μεγάλη Δευτέρα.
-----------------
Περίμενε με μάνα μου περίμενε με ακόμα
ως που να φτάσει η άνοιξη στο παγωμένο χώμα.
Περίμενε με μάνα μου σαν το πουλί του νότου
που σμίγει μάτι και φτερό να βρει τον ουρανό του.
Περίμενε με μάνα μου κάποια Παρασκευή σου
στην πύλη του παράδεισου στο φρέαρ της αβύσσου.
*
Από το "Όλα τα τραγούδια" του Νίκου Γκάτσου. Επιμέλεια Αγαθής Δημητρούκα. Εκδόσεις Πατάκη, πρώτη έκδοση 1999.
*
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
*
Μεγάλη Δευτέρα.
-----------------
Ο ων και ο ην και ο ερχόμενος.
Το Άλφα και το Ωμέγα.
Περίμενε με μάνα μου περίμενε με ακόμα
ως που να φτάσει η άνοιξη στο παγωμένο χώμα.
Ο γεωμέτρης του αχανούς.
Ο ποιμήν των αστέρων.
Περίμενε με μάνα μου σαν το πουλί του νότου
που σμίγει μάτι και φτερό να βρει τον ουρανό του.
Ο κυβερνήτης των Αριθμών.
Ο δαμαστής των σημείων.
Περίμενε με μάνα μου κάποια Παρασκευή σου
στην πύλη του παράδεισου στο φρέαρ της αβύσσου.
Εγγύς. Εγγύτατος ο καιρός.
Ο ων και ο ην και ο ερχόμενος.
*
Από το "Όλα τα τραγούδια" του Νίκου Γκάτσου. Επιμέλεια Αγαθής Δημητρούκα. Εκδόσεις Πατάκη, πρώτη έκδοση 1999.
*
547 χρόνια πριν. Πέντε, έξι, επτά.
Ένα. Δύο. Τρία. Τέσσερα.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: Ωραίο πράγμα η ανάγνωση, βαρετό η μετάφραση.
*
Με το που έρχεται η νύχτα, ο Αινείας ξυπνάει από χτυπήματα στην πόρτα του δωματίου του. Είναι ο Φίλιππος, συνυποψήφιος και φίλος του. Το λογύδριο τού Φιλίππου βάζει τον Αινεία προ των ευθυνών του και αμέσως αρχίζει συνομιλίες με τους εκλέκτορες. Προσπαθεί να αποτρέψει τον αντικαγκελάριο Ροδερίκο Βοργία, 27 χρονών τότε, να ψηφίσει τον Ρουέν και τον πείθει. Ο Ροδερίκος θα εκλεγεί κι αυτός Πάπας 34 χρόνια, και κάμποσα τέκνα, αργότερα με το όνομα Αλέξανδρος ο VI. Πείθει κι άλλους. Κατά την ψηφοφορία που ακολουθεί την αυγή ο Αινείας παίρνει 9 ψήφους.
Ωραία είναι η σκηνή όταν ρίχνει τη ψήφο του μέσα στο δισκοπότηρο που χρησιμοποιούσαν για κάλπη:
Οι ψήφοι είναι εννέα για τον Αινεία, έξι για τον Ρουέν και ό,τι απομένει (τρεις ψήφοι όλοι κι όλοι δηλαδή) στους υπόλοιπους υποψήφιους. Αρχίζουν λοιπόν οι προσχωρήσεις. Πρώτος ο Ροδερίκος δηλώνει: «προσχωρώ στον καρδινάλιο της Σιένα», στον Αινεία δηλαδή.
Χρειαζόμαστε μια ακόμη ψήφο. Σιωπηλή αναστάτωση στο κονκλάβιο. Και τότε:
Αυτό ήταν· ο Αινείας είναι πια Πάπας. Σαν ν' ακούω τον Βησσαρίωνα, τον Έλληνα αντίπαλο του, να εκφωνεί τον λόγο συμφιλίωσης μετά την εκλογή. Την ομιλία του Βησσαρίωνα κατάγραψε στα λατινικά, όπως την θυμόταν, ο Αινείας, την μετάφρασαν στα αγγλικά διάφοροι ιμπεριαλιστές, ηλίθιοι, Αμερικανοί καθηγητές, την μετέφερε στο διαδίκτυο ο coyu, 547 χρόνια μετά, την μεταφράζω τώρα εγώ στα ελληνικά:
Συμφιλιωτικός ο λόγος του Βησσαρίωνα, αν και αυτό το "κατά δύναμιν" ακούγεται λίγο απειλητικό. Όπως αρμόζει σε Έλληνα που έχει καεί η γούνα του. Και όλα τελειώνουν με τον λαό να αντιμετωπίζει τον νέο Πάπα σαν να ήταν οι Μπήτλς ή ο Έλβις (ή όποιος ανάλογος):
Αυτά.
*
Οι καταχωρήσεις του coyu: ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, έξι, επτά και οκτώ.
*
(1) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: Ωραίο πράγμα η ανάγνωση, βαρετό η μετάφραση.
*
Με το που έρχεται η νύχτα, ο Αινείας ξυπνάει από χτυπήματα στην πόρτα του δωματίου του. Είναι ο Φίλιππος, συνυποψήφιος και φίλος του. Το λογύδριο τού Φιλίππου βάζει τον Αινεία προ των ευθυνών του και αμέσως αρχίζει συνομιλίες με τους εκλέκτορες. Προσπαθεί να αποτρέψει τον αντικαγκελάριο Ροδερίκο Βοργία, 27 χρονών τότε, να ψηφίσει τον Ρουέν και τον πείθει. Ο Ροδερίκος θα εκλεγεί κι αυτός Πάπας 34 χρόνια, και κάμποσα τέκνα, αργότερα με το όνομα Αλέξανδρος ο VI. Πείθει κι άλλους. Κατά την ψηφοφορία που ακολουθεί την αυγή ο Αινείας παίρνει 9 ψήφους.
Ωραία είναι η σκηνή όταν ρίχνει τη ψήφο του μέσα στο δισκοπότηρο που χρησιμοποιούσαν για κάλπη:
«Όταν σηκώθηκε ο Αινείας και προσπάθησε να ρίξει την ψήφο του, ο Ρουέν χλωμός, τρέμοντας, του φώναξε, "Αινεία, πρόσεξε! Μνήσθητί μου σου λέγω". Απερισκεψία της στιγμής, όταν κανείς πια δεν επιτρεπόταν να μεταβάλλει την επιλογή του. Όμως η φιλοδοξία εθριάμβευσε επί της συνέσεως. Ο Αινείας απάντησε, "να σε θυμηθεί ένα σκουλήκι όπως εγώ;" και, χωρίς άλλη λέξη, έριξε την ψήφο του στο κύπελλο και επέστρεψε στη θέση του.»
Οι ψήφοι είναι εννέα για τον Αινεία, έξι για τον Ρουέν και ό,τι απομένει (τρεις ψήφοι όλοι κι όλοι δηλαδή) στους υπόλοιπους υποψήφιους. Αρχίζουν λοιπόν οι προσχωρήσεις. Πρώτος ο Ροδερίκος δηλώνει: «προσχωρώ στον καρδινάλιο της Σιένα», στον Αινεία δηλαδή.
«οι λέξεις του καρφώθηκαν μαχαίρι στην καρδιά του Ρουέν, τόσο χλωμός έγινε. Έπεσε ξανά σιωπή και ο ένας κοίταζε τον άλλον, υπονοώντας σκέψεις με ανεπαίσθητες χειρονομίες. Ήταν πια βέβαιο ότι ο Αινείας θα γινόταν Πάπας. Μερικοί, που φοβόταν αυτήν την κατάληξη, εγκατέλειψαν το κονκλάβιο, υποκρινόμενοι φυσικές ανάγκες, με την πρόθεση να ματαιώσουν ό,τι η μοίρα είχε προστάξει να γίνει εκείνη την ημέρα. Εκείνοι που απεσύρθησαν κατ αυτόν τον τρόπο ήσαν οι καρδινάλιοι του Κιέβου και του Αγίου Σίστου. Όμως κανείς άλλος δεν ακολούθησε και σύντομα επέστρεψαν. Τότε ο Ιάκωβος καρδινάλιος της Αγίας Αναστασίας είπε, «κι εγώ προσχωρώ στον καρδινάλιο της Σιένα.»
Χρειαζόμαστε μια ακόμη ψήφο. Σιωπηλή αναστάτωση στο κονκλάβιο. Και τότε:
« [...] ο Πρόσπερος, αν και είχε ψηφίσει υπέρ του Ρουέν κατά την ψηφοφορία, συνδεόταν με τον Αινεία με δεσμούς φιλίας. [...] Εστράφη προς υπόλοιπους καρδινάλιους και κραύγασε, “και εγώ προσχωρώ στον καρδινάλιο της Σιένα και τον κάνω Πάπα!”»
Αυτό ήταν· ο Αινείας είναι πια Πάπας. Σαν ν' ακούω τον Βησσαρίωνα, τον Έλληνα αντίπαλο του, να εκφωνεί τον λόγο συμφιλίωσης μετά την εκλογή. Την ομιλία του Βησσαρίωνα κατάγραψε στα λατινικά, όπως την θυμόταν, ο Αινείας, την μετάφρασαν στα αγγλικά διάφοροι ιμπεριαλιστές, ηλίθιοι, Αμερικανοί καθηγητές, την μετέφερε στο διαδίκτυο ο coyu, 547 χρόνια μετά, την μεταφράζω τώρα εγώ στα ελληνικά:
«Παναγιότατε [...] τιμούμε την εκλογή σας, και δεν αμφιβάλλουμε ως προς την θέληση του Θεού. Και πριν και τώρα σας θεωρούμε άξιο του αξιώματος. ΨηφίσαμεΑυτό έλειπε να μην αναφερόταν ο Βησσαρίων στους Τούρκους. Συνεχίζει:εναντίον σας λόγω της σωματικής σας καταβολής. Όντως, κατά την γνώμη μας, η ποδάγρα ήταν το μοναδικό σας μειονέκτημα, διότι η Εκκλησία χρειάζεται έναν δραστήριο άνδρα, που διαθέτει τη φυσική ρώμη προκειμένου να υπομείνει μεγάλα ταξίδια και να αντιμετωπίσει τις τρομερές δοκιμασίες που φοβόμαστε ότι μας ετοιμάζουν οι Τούρκοι...».
«Εσείς αντιθέτως χρειάζεστε ανάπαυση. Αυτός είναι ο λόγος που μας οδήγησε να υποστηρίξουμε τον καρδινάλιο της Ρουέν. Αν ήσασταν υγιής και δυνατός, δεν θα προτιμούσαμε κανέναν άλλο. Όμως ο Θεός είναι ικανοποιημένος και θα πρέπει να ικανοποιηθούμε κι εμείς. Ο ίδιος ο Θεός, που σας εξέλεξε, θα θεραπεύσει το πόδι σας και δεν θα τιμωρήσει την άγνοια μας. Σας σεβόμεθα ως Πάπα, σας εκλέγουμε εκ νέου και θα σας υπηρετήσουμε, το κατά δύναμην, πιστά.»
Συμφιλιωτικός ο λόγος του Βησσαρίωνα, αν και αυτό το "κατά δύναμιν" ακούγεται λίγο απειλητικό. Όπως αρμόζει σε Έλληνα που έχει καεί η γούνα του. Και όλα τελειώνουν με τον λαό να αντιμετωπίζει τον νέο Πάπα σαν να ήταν οι Μπήτλς ή ο Έλβις (ή όποιος ανάλογος):
«Οι ακόλουθοι των καρδιναλίων, που είχαν λάβει μέρος στο κονκλάβιο, λεηλάτησαν αδιάντροπα το κελί του Αινεία, παίρνοντας τα ασημικά του (αν και πολύ λιτά), τα ρούχα και τα βιβλία του. Στην πόλη επονείδιστος όχλος, όχι μόνον διαγούμισε την κατοικία του, αλλά την κατεδάφισε αποχωρώντας με τεμάχια μαρμάρου.»
Αυτά.
*
Οι καταχωρήσεις του coyu: ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, έξι, επτά και οκτώ.
*
21.4.05
Ο υπέροχος κόλουρος κώνος.
*
Αγαπητέ Γεράσιμε, αγαπητή ξ.,
Έχω την εντύπωση ότι ήμουν παρών όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα σουβλάκια με πίτα στο Χαλάνδρι. Ή μήπως υπήρχαν ανέκαθεν κι εγώ τα πήρα χαμπάρι όταν κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι πεινάω; Διότι άλλο πεινάω και άλλο συνειδητοποιώ ότι πεινάω. Είμαι σίγουρος ότι, προπολεμικά τουλάχιστον, σουβλάκια με πίτα δεν υπήρχαν. Κάποιος θα τα είχε αναφέρει. Κάπου θα είχα διαβάσει κάτι. Για την Κατοχή δεν συζητάμε. Μεταπολεμικά λοιπόν. Αλλά πότε ακριβώς; Και ποιος άνοιξε το πρώτο σουβλατζίδικο; Μάλλον Μικρασιάτης θα ήταν. Που όμως; Κάπου στο κέντρο της Αθήνας· εκεί όπου η συγκέντρωση επίδοξων επιχειρηματιών ήταν η μεγαλύτερη. Εκεί μπορούσαν να δουν άμεσα, με τα ίδια τους τα μάτια, τι θαυμάσια ιδέα ήταν αυτό το σουβλάκι με πίτα. Γι αυτό και διαδόθηκε τόσο γρήγορα σ’ όλη την Αττική. Και μετά σ’ όλη την επικράτεια. Ή μήπως πρώτη διδάξασα ήταν η Θεσσαλονίκη; Ίσως ο Πειραιάς; Η εικόνα που κουβαλάω είναι του Χατζηχρήστου – Θύμιου – ψήστη σε σουβλατζίδικο. Και η ταινία δεν μου άρεσε καθόλου.
Θυμάμαι πόσο παράξενοι μου φαινόταν αυτοί οι μυρωδάτοι κόλουροι κώνοι που είχαν αρχίσει να πολλαπλασιάζονται γύρω μου. Γεμάτοι ψιλοκομμένα φρέσκα κρεμμύδια, ντομάτα, ίσως λίγο μαϊντανό, και άφθονο κόκκινο πιπέρι. Το τζατζίκι λίγο, μόλις που φαινόταν· μια άσπρη πινελιά. Είχαν και κρέας μέσα; Δεν το έπαιρνες εύκολα χαμπάρι, τόσο έντονη ήταν η γεύση των άλλων συστατικών. Το κρέας ήταν κεμπάπ, γύρος ή μόνο σουβλάκι; Είχε εμφανιστεί τότε ο γύρος στην Αθήνα; Δεν θυμάμαι. Μου φαίνεται πως όχι. Κοίταζα το εσωτερικό της τυλιγμένης πίτας - στη στάση του λεωφορείου, στο διπλανό τραπέζι της πλατείας, έξω απ το σινεμά - με περιέργεια και λιγούρα ταυτόχρονα. Με την ίδια διάθεση που θα κοίταζα αργότερα το ντεκολτέ μιας γυναίκας που σκύβει. Λίγο μεγαλύτερος ανακάλυψα έναν τρόπο να παρατείνω και να καταστρέφω μαζί τη γαστριμαργική ηδονή. Άνοιγα το σουβλάκι κι έτρωγα τα συστατικά του ένα ένα, αρχίζοντας απ' το κρέας και τελειώνοντας με την πίτα· σκέτη.
Στο Ηράκλειο της Κρήτης πάλι, έτρωγα μια παραλαγή. Αν και είχαμε σουβλάκια, δεν είχαμε πίτες. Άνοιγαν ένα φρεσκότατο ψωμάκι στη μέση και το γέμιζαν με τα γνωστά υλικά. Εκεί ο σουβλατζής γύριζε τις γειτονιές με το καροτσάκι του, κάτι σαν πλανόδιος παγωτατζής ή τυροπιτάς. Κάτι σαν τους μερακλήδες (ή «μερακλήδες») που ψήνουν τα λουκάνικα έξω απ τα γήπεδα σήμερα. Με τα σουβλάκια, μόνο καλαμάκια φυσικά, ψημένα από πριν ( ; ), να διατηρούνται ζεστά σε μια ειδική θήκη του καροτσιού. Σε άλλες θήκες φύλαγε τα υπόλοιπα υλικά. Στην περίπτωση μου ο σουβλατζής εμφανιζόταν πάντα μεσημέρι, όταν η πλατεία ήταν σχεδόν άδεια, εκτυφλωτικά φωτισμένη, κι εγώ ετοιμαζόμουν να πάω για το μεσημεριανό φαΐ και τον απαραίτητο ύπνο. Ώρα ακατάλληλη για σουβλάκι. Πειρασμός. Στο Ηράκλειο ποτέ δεν έπιασε το τζατζίκι, όταν ήρθε η ώρα χρησιμοποίησαν, και χρησιμοποιούν, σκέτο γιαούρτι!
Ποιος να σκέφτηκε άραγε τη μείξη των υλικών; Ποιος σκέφτηκε αυτήν την ιδιοφυή παραλαγή του άζυμου ψωμιού, την πίτα; Πώς γίνεται η πίτα τόσο εύκαμπτη; Είναι τόσα τα ερωτήματα που νομίζω ότι θα μπορούσε να κρατηθεί ένα μπλογκ (ή να φτιαχτεί ένα μυθιστόρημα) αφιερωμένο αποκλειστικά στα σουβλάκια με πίτα. Θάθελα να μάθω κάποτε την προέλευση αυτού του εδέσματος. Η οποία, προέλευση, πρέπει να είναι λογία, διότι όπου βλέπεις ψιλοκομμένο κάτι και τολμηρούς συνδυασμούς γεύσεων, η απώτατη προέλευση είναι, κατά πάσα πιθανότητα, λογία -- εννοώ από επαγγελματία μάγειρα. Να το σκέφτηκε κάποιος που μαγείρευε στην αυλή του σουλτάνου; Κάποιου άλλου προύχοντα; Κι αν ναι, πώς βρίσκουν αυτές οι ιδέες το δρόμο για τους δρόμους;
Γιατί, γαμώτο, να μην είμαι ο μακαρίτης ο Πετρόπουλος; Θέλω να βάλω τις φωνές σε κοινωνιολόγους και κοινωνιολογούντες (εθνολόγους, ανθρωπολόγους κτλ): πάρτε, βρε, καμιά συνέντευξη απ' τους επιζώντες παλαιούς σουβλατζίδες! Δεν είναι μόνο χοληστερίνη το σουβλάκι. Ούτε πεθαμένες γάτες κι αδέσποτα σκυλιά. Τους έχω έτοιμο και τίτλο «Τhe souvlaki paradigm: a study of folk culinary tastes in transition» ή «Souvlaki: a culinary narrative». Θα δείχνει τέλειο στο CV τους. (Να μην είμαστε και άδικοι. Πρόσεξε όμως ότι η βιβλιοκριτική βρίσκεται σε ιατρικό περιοδικό!)
Και τα Γκούντις μου φαίνεται καλό για fieldwork.
Με αυτά και μ' αυτά, σκέφτομαι ότι ο ιδανικός υπότιτλος, σε μια εξιστόρηση του έπους των φάστ-φουντ, θα ήταν το μότο αυτού εδώ του μπλογκ: Ever tried. Ever failed. No mater. Try again. Fail again. Fail better.
...και τα λέμε.
*
(2) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Αγαπητέ Γεράσιμε, αγαπητή ξ.,
Έχω την εντύπωση ότι ήμουν παρών όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα σουβλάκια με πίτα στο Χαλάνδρι. Ή μήπως υπήρχαν ανέκαθεν κι εγώ τα πήρα χαμπάρι όταν κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι πεινάω; Διότι άλλο πεινάω και άλλο συνειδητοποιώ ότι πεινάω. Είμαι σίγουρος ότι, προπολεμικά τουλάχιστον, σουβλάκια με πίτα δεν υπήρχαν. Κάποιος θα τα είχε αναφέρει. Κάπου θα είχα διαβάσει κάτι. Για την Κατοχή δεν συζητάμε. Μεταπολεμικά λοιπόν. Αλλά πότε ακριβώς; Και ποιος άνοιξε το πρώτο σουβλατζίδικο; Μάλλον Μικρασιάτης θα ήταν. Που όμως; Κάπου στο κέντρο της Αθήνας· εκεί όπου η συγκέντρωση επίδοξων επιχειρηματιών ήταν η μεγαλύτερη. Εκεί μπορούσαν να δουν άμεσα, με τα ίδια τους τα μάτια, τι θαυμάσια ιδέα ήταν αυτό το σουβλάκι με πίτα. Γι αυτό και διαδόθηκε τόσο γρήγορα σ’ όλη την Αττική. Και μετά σ’ όλη την επικράτεια. Ή μήπως πρώτη διδάξασα ήταν η Θεσσαλονίκη; Ίσως ο Πειραιάς; Η εικόνα που κουβαλάω είναι του Χατζηχρήστου – Θύμιου – ψήστη σε σουβλατζίδικο. Και η ταινία δεν μου άρεσε καθόλου.
Θυμάμαι πόσο παράξενοι μου φαινόταν αυτοί οι μυρωδάτοι κόλουροι κώνοι που είχαν αρχίσει να πολλαπλασιάζονται γύρω μου. Γεμάτοι ψιλοκομμένα φρέσκα κρεμμύδια, ντομάτα, ίσως λίγο μαϊντανό, και άφθονο κόκκινο πιπέρι. Το τζατζίκι λίγο, μόλις που φαινόταν· μια άσπρη πινελιά. Είχαν και κρέας μέσα; Δεν το έπαιρνες εύκολα χαμπάρι, τόσο έντονη ήταν η γεύση των άλλων συστατικών. Το κρέας ήταν κεμπάπ, γύρος ή μόνο σουβλάκι; Είχε εμφανιστεί τότε ο γύρος στην Αθήνα; Δεν θυμάμαι. Μου φαίνεται πως όχι. Κοίταζα το εσωτερικό της τυλιγμένης πίτας - στη στάση του λεωφορείου, στο διπλανό τραπέζι της πλατείας, έξω απ το σινεμά - με περιέργεια και λιγούρα ταυτόχρονα. Με την ίδια διάθεση που θα κοίταζα αργότερα το ντεκολτέ μιας γυναίκας που σκύβει. Λίγο μεγαλύτερος ανακάλυψα έναν τρόπο να παρατείνω και να καταστρέφω μαζί τη γαστριμαργική ηδονή. Άνοιγα το σουβλάκι κι έτρωγα τα συστατικά του ένα ένα, αρχίζοντας απ' το κρέας και τελειώνοντας με την πίτα· σκέτη.
Στο Ηράκλειο της Κρήτης πάλι, έτρωγα μια παραλαγή. Αν και είχαμε σουβλάκια, δεν είχαμε πίτες. Άνοιγαν ένα φρεσκότατο ψωμάκι στη μέση και το γέμιζαν με τα γνωστά υλικά. Εκεί ο σουβλατζής γύριζε τις γειτονιές με το καροτσάκι του, κάτι σαν πλανόδιος παγωτατζής ή τυροπιτάς. Κάτι σαν τους μερακλήδες (ή «μερακλήδες») που ψήνουν τα λουκάνικα έξω απ τα γήπεδα σήμερα. Με τα σουβλάκια, μόνο καλαμάκια φυσικά, ψημένα από πριν ( ; ), να διατηρούνται ζεστά σε μια ειδική θήκη του καροτσιού. Σε άλλες θήκες φύλαγε τα υπόλοιπα υλικά. Στην περίπτωση μου ο σουβλατζής εμφανιζόταν πάντα μεσημέρι, όταν η πλατεία ήταν σχεδόν άδεια, εκτυφλωτικά φωτισμένη, κι εγώ ετοιμαζόμουν να πάω για το μεσημεριανό φαΐ και τον απαραίτητο ύπνο. Ώρα ακατάλληλη για σουβλάκι. Πειρασμός. Στο Ηράκλειο ποτέ δεν έπιασε το τζατζίκι, όταν ήρθε η ώρα χρησιμοποίησαν, και χρησιμοποιούν, σκέτο γιαούρτι!
Ποιος να σκέφτηκε άραγε τη μείξη των υλικών; Ποιος σκέφτηκε αυτήν την ιδιοφυή παραλαγή του άζυμου ψωμιού, την πίτα; Πώς γίνεται η πίτα τόσο εύκαμπτη; Είναι τόσα τα ερωτήματα που νομίζω ότι θα μπορούσε να κρατηθεί ένα μπλογκ (ή να φτιαχτεί ένα μυθιστόρημα) αφιερωμένο αποκλειστικά στα σουβλάκια με πίτα. Θάθελα να μάθω κάποτε την προέλευση αυτού του εδέσματος. Η οποία, προέλευση, πρέπει να είναι λογία, διότι όπου βλέπεις ψιλοκομμένο κάτι και τολμηρούς συνδυασμούς γεύσεων, η απώτατη προέλευση είναι, κατά πάσα πιθανότητα, λογία -- εννοώ από επαγγελματία μάγειρα. Να το σκέφτηκε κάποιος που μαγείρευε στην αυλή του σουλτάνου; Κάποιου άλλου προύχοντα; Κι αν ναι, πώς βρίσκουν αυτές οι ιδέες το δρόμο για τους δρόμους;
Γιατί, γαμώτο, να μην είμαι ο μακαρίτης ο Πετρόπουλος; Θέλω να βάλω τις φωνές σε κοινωνιολόγους και κοινωνιολογούντες (εθνολόγους, ανθρωπολόγους κτλ): πάρτε, βρε, καμιά συνέντευξη απ' τους επιζώντες παλαιούς σουβλατζίδες! Δεν είναι μόνο χοληστερίνη το σουβλάκι. Ούτε πεθαμένες γάτες κι αδέσποτα σκυλιά. Τους έχω έτοιμο και τίτλο «Τhe souvlaki paradigm: a study of folk culinary tastes in transition» ή «Souvlaki: a culinary narrative». Θα δείχνει τέλειο στο CV τους. (Να μην είμαστε και άδικοι. Πρόσεξε όμως ότι η βιβλιοκριτική βρίσκεται σε ιατρικό περιοδικό!)
Και τα Γκούντις μου φαίνεται καλό για fieldwork.
Με αυτά και μ' αυτά, σκέφτομαι ότι ο ιδανικός υπότιτλος, σε μια εξιστόρηση του έπους των φάστ-φουντ, θα ήταν το μότο αυτού εδώ του μπλογκ: Ever tried. Ever failed. No mater. Try again. Fail again. Fail better.
...και τα λέμε.
*
20.4.05
547 χρόνια πριν. Τέσσερα.
*
Ένα, δύο, τρία.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: βάρκα στο γιαλό.
*
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Ένα, δύο, τρία.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: βάρκα στο γιαλό.
*
Ο Ρουέν ( ο καρδινάλιος της Ρουέν) ...που πήρε μηδέν ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία
...τους φοβόταν λιγότερο [όλους τους υπόλοιπους] απ' όσο τον Αινεία και τον καρδινάλιο της Μπολώνια, διότι ήξερε ότι η πλειοψηφία των ψήφων προσανατολιζόταν προς αυτούς τους δύο. Όμως ήταν ο Αινείας που του φαινόταν ιδιαιτέρως επίφοβος, διότι η σιωπή του, ήταν βέβαιος, θα αποδεικνυόταν πολύ πιο αποτελεσματική από τους βρυχηθμούς των υπολοίπων. Κι έτσι καλούσε πότε τον έναν και πότε τον άλλον και τους επέπληττε «τι σου είναι ο Αινείας; Γιατί πιστεύεις ότι αξίζει την Παποσύνη; Θα μας βγάλετε έναν εξαθλιωμένο, ανάπηρο Πάπα;είπαμε ότι ο Αινείας πάσχει από ποδάγρα και είναι γνωστό ότι οι ποιητές ήταν ανέκαθεν άφραγκοι.
Μπορεί ο εξαθλιωμένος να αναστηλώσει μια εξαθλιωμένη εκκλησία ή ο ανάπηρος μια εκκλησία κι αυτήν ανάπηρη; Μόλις γύρισε απ’ τη Γερμανία—δεν τον ξέρουμε!.»Το 'χει η Γερμανία να εμπνέει καχυποψία. Ο Ρουέν ολοκληρώνει την επιχειρηματολογία του:
«Κι αν μεταφέρει την ηγεσία εκεί; Δες και τα γραφτά του! Θα στείλουμε ποιητή στα μέρη του Αγίου Πέτρου, θα διοικούμε την Εκκλησία με νόμους των παγανιστών; Ή μήπως νομίζετε ότι πρέπει να διαλέξουμε τον Φίλιππο της Μπολώνια αντ' αυτού; Έναν πεισματάρη, που δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του ή να ακούσει όσους ορθώς τον συμβουλεύουν. Εγώ είμαι ο πρεσβύτερος των καρδιναλίων. Ξέρετε ότι δεν είμαι ηλίθιος. Είμαι εκπαιδευμένος στο κανονικό δίκαιο και καυχώμαι για το βασιλικό μου αίμα Έχω φίλους με μεγάλα μέσα που μπορώ να χρησιμοποιήσω για να ανακουφίσω την Εκκλησία απ’ την πενία της. Επιπλέον διαθέτω εκκλησιαστική περιουσία την οποία θα μοιράσω σε σας όταν παραιτηθώ αυτής»Γιατί έχω την εντύπωση ότι, αν ήταν στη θέση τού Ρουέν, έτσι ακριβώς θα μιλούσε και ο Πειραιώς Καλλίνικος;
Άρχιζε ύστερα τα παρακάλια κι αν δεν είχαν αποτέλεσμα κατέφευγε στις απειλές. Αν ανέφερε κανείς την παρελθούσα σιμωνία του, υπονοώντας ότι στα χέρια του η Παποσύνη θα ήταν προς πώληση, παραδεχόταν ότι η πολιτεία του στο παρελθόν είχε κηλίδες αλλά ορκιζόταν ότι στο μέλλον τα χέρια του θα έμεναν καθαρά. Τον υποστήριζε ο Αλαίν, καρδινάλιος της Αβινιόν, ένας παράτολμος, αρχομανής τύπος, που του παρείχε κάθε βοήθεια, όχι τόσο σαν Γάλλος που βοηθάει Γάλλο, αλλά διότι ευελπιστούσε ότι, με την εκλογή του Γουλιέλμου, θα αποκτούσε σπίτι στη Ρώμη, την επισκοπή της Ρουέν, και θα γινόταν αντικαγκελάριος. Πολλοί καρδινάλιοι προσχώρησαν στον Ρουέν πιστεύοντας τις υποσχέσεις του· σαν μύγες έγιναν θύματα των ορέξεών τους. Και διεμερίσαντο τα ιμάτια του Χριστού, χωρίς τον Χριστό.Σύμφωνα με τον Πίο (Αινεία προς το παρόν) ο Αλαίν, καρδινάλιος της Αβινιόν, είχε εμποδίσει την ανάρρηση του Βησσαρίωνα στον Παπικό θρόνο. (Βησσαρίων: Έλληνας, είχε έλθει στην Ρώμη μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, είχε ασπαστεί το καθολικό δόγμα και, απ ό,τι φαίνεται, υπήρξε για ένα διάστημα ανερχόμενος αστήρ).
Μια μεγάλη ομάδα καρδιναλίων συγκεντρώθηκαν στα αφοδευτήρια. Εδώ, σαν σ’ ένα μυστικό, απόκρυφο τόπο συνάντησης, κατάστρωσαν σχέδιο για να εκλέξουν Πάπα τον Γουλιέλμο [επίσκοπο της Ρουέν], δεσμευόμενοι με όρκους και γραπτές υποσχέσεις. Ο Γουλιέλμος πείστηκε ότι μπορούσε να στηριχτεί πάνω τους κι αμέσως άρχισε να υπόσχεται οφέλη, οφίκια και θέσεις εξουσίας, μοιράζοντας τους επαρχίες. Το ιδανικό μέρος για την εκλογή ενός τέτοιου Πάπα: πού θα κλείσεις καλύτερα μια βρωμερή συμφωνία από τα αφοδευτήρια! Οι καρδινάλιοι, που είχαν οριστικά στραφεί υπέρ του Γουλιέλμου, περιελάμβαναν τους δύο Έλληνες, τον Γενουάτη, τον Άγιο Σίξτο, τον Αβινιόν, τον Κολόνα, τον Παβία και τον αντικαγκελάριο.Για τον Αλαιν είπαμε ήδη. Οι δύο έλληνες σύμμαχοι είναι παλιοί εχθροί του Αλαίν: πρόκειται για τον Ιωάννη Βησσαρίωνα και τον καρδινάλιο του Κιέβου (!). Ο καρδινάλιος της Παβίας έχει (όπως διαβάσαμε) ήδη βάλει υποψηφιότητα για Πάπας με απογοητευτικά, γι αυτόν, αποτελέσματα. Ο αντικαγκελάριος, Ροδερίκος Βοργία, ήταν ανηψιός του αποβιώσαντος Πάπα Καλλίστου του τρίτου.
Ο Ρουέν είχε πια βεβαιωθεί ότι οι ελπίδες του θα στεφόταν από επιτυχία. Και τώρα που φαινόταν ότι είχαν έντεκα άντρες σίγουρα με το μέρος τους, ήταν βέβαιοι ότι θα έβρισκαν τον δωδέκατο αμέσως. Διότι όταν φτάσεις σ’ αυτό το σημείο της διαδικασίας κάποιος είναι πάντα έτοιμος να πεταχτεί και να φωνάξει «εγώ θα σε κάνω Πάπα» προκειμένου να κερδίσει την εύνοια που συνοδεύει πάντα αυτά τα λόγια. Θεωρώντας το ζήτημα λήξαν, περίμεναν την αυγή για να ψηφίσουν.Πριν την αυγή όμως μεσολαβεί η νύχτα...
(συνεχίζεται--> πέντε, έξι, επτά.)
19.4.05
547 χρόνια πριν. Τρία.
*
Ένα. Δύο.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: ταξίδι, θάνατος, κονκλάβιο, ενδιαφέρουσα χρήση του τρίτου ενικού προσώπου.
*
Έχουμε Πάπα, αλλά το 1458 τα πράγματα καθυστερούσαν λίγο να γίνουν γνωστά. Τώρα που το σκέφτομαι, ήταν τόσο καιρό ένα είδος ζωντανού νεκρού ο προηγούμενος Πάπας, που όλες οι βασικές διαβουλεύσεις (ή η απαραίτητη φώτιση απ' το Άγιο Πνεύμα - όπως θες πές το) πρέπει να είχαν ήδη γίνει με άνεση. Οι ξαφνικοί θάνατοι είναι που δημιουργούν προβλήματα. Ύπάρχει κι η πιθανότητα να είναι επιλογή τύπου: "για να περιμένουμε λίγο ακόμη", αν λάβεις υπ' όψιν την ηλικία του. Ο προηγούμενος ήταν 83, αυτός 79. Συνεχίζω. Ο Αινείας, μελλοντικός Πάπας Πίος ο ΙΙ, αφηγείται, αναφερόμενος στον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο:
Μικρή παύση: ο Ρουέν
θα κάνει αισθητή την παρουσία του
στις επόμενες ψηφορίες.
Έχουμε εδώ
ένα μικρό μάθημα τακτικής:
περίμενε πρώτα
να δεις προς τα πού
φυσάει ο άνεμος
κι ύστερα ρίξε τη βάρκα στη θάλασσα.
Και ο Αινείας συνεχίζει:
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Ένα. Δύο.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: ταξίδι, θάνατος, κονκλάβιο, ενδιαφέρουσα χρήση του τρίτου ενικού προσώπου.
*
Έχουμε Πάπα, αλλά το 1458 τα πράγματα καθυστερούσαν λίγο να γίνουν γνωστά. Τώρα που το σκέφτομαι, ήταν τόσο καιρό ένα είδος ζωντανού νεκρού ο προηγούμενος Πάπας, που όλες οι βασικές διαβουλεύσεις (ή η απαραίτητη φώτιση απ' το Άγιο Πνεύμα - όπως θες πές το) πρέπει να είχαν ήδη γίνει με άνεση. Οι ξαφνικοί θάνατοι είναι που δημιουργούν προβλήματα. Ύπάρχει κι η πιθανότητα να είναι επιλογή τύπου: "για να περιμένουμε λίγο ακόμη", αν λάβεις υπ' όψιν την ηλικία του. Ο προηγούμενος ήταν 83, αυτός 79. Συνεχίζω. Ο Αινείας, μελλοντικός Πάπας Πίος ο ΙΙ, αφηγείται, αναφερόμενος στον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο:
Την ημέρα της εισόδου τους δεν έκαναν τίποτα για την εκλογή. Την επομένη συνέταξαν ορισμένους κανόνες τους οποίους, όλοι συμφώνησαν, ότι θα έπρεπε να τηρήσει ο νέος Πάπας. Έκαστος ορκίστηκε να τους σεβαστεί αν ο κλήρος τύχαινε σ’ αυτόν. Την τρίτη μέρα, μετά την λειτουργία, ψήφισαν και βρήκαν ότι ο Φίλιππος της Μπολώνια και ο Αινείας της Σιένα...οι δυο φίλοι που ήρθαν μαζί στη Ρώμη απ' το Βιτέρμπο
...έλαβαν τον ίδιο αριθμό των ψήφων, πέντε έκαστος. Κανείς άλλος δεν είχε περισσότερες από τρεις. Κατά αυτήν την ψηφοφορία κανείς, είτε λόγω στρατηγικής είτε λόγω αντιπάθειας, δεν ψήφισε τον Γουλιέλμο, καρδινάλιο της Ρουέν.
Μικρή παύση: ο Ρουένθα κάνει αισθητή την παρουσία του
στις επόμενες ψηφορίες.
Έχουμε εδώ
ένα μικρό μάθημα τακτικής:
περίμενε πρώτα
να δεις προς τα πού
φυσάει ο άνεμος
κι ύστερα ρίξε τη βάρκα στη θάλασσα.
Και ο Αινείας συνεχίζει:
Ήταν συνήθειο, μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, οι καρδινάλιοι να κάθονται και να συζητούν, ελπίζοντας ότι κάποιος θα πειθόταν ν’ αλλάξει γνώμη και να μεταφέρει δημοσίως την ψήφο του από τον ένα στον άλλο. Είναι η μέθοδος η επονομαζόμενη «δια της προσχωρήσεως», η οποία ήταν ο ευκολότερος τρόπος για να καταλήξουν σε συμφωνία. Αυτή η διαδικασία δεν ακολουθήθηκε μετά την πρώτη ψηφοφορία, διότι όσοι δεν έλαβαν καμιά ψήφοδιάβαζε καρδινάλιος της Ρουέν
διαμαρτυρήθηκαν πως δεν θα μπορούσαν τώρα να είναι υποψήφιοι προσχωρήσεων. Διέκοψαν για γεύμα, και κατόπιν πολλές κρυφές διαβουλεύσεις έλαβαν χώρα. Τα σημαίνοντα και πλουσιότερα μέλη της σύναξης κάλεσαν τους υπολοίπους για συζήτηση. Επιδιώκοντας το αξίωμα του Πάπα για τους ίδιους ή τους φίλους τους, ικέτευαν, υποσχόταν ή επιχειρούσαν ακόμη και απειλές. Μερικοί, αδιαφορώντας για την αξιοπρέπεια τους, δεν ντράπηκαν και υποστήριξαν ευθέως τη δική τους υποψηφιότητα, θεωρώντας την Παποσύνη δικαίωμα τους. Μεταξύ αυτών ήταν ο Γουλιέλμος, καρδινάλιος της Ρουέν· ο Πέτρος, καρδινάλιος του Αγίου Μάρκου· και ο Ιωάννης, καρδινάλιος της Παβίας· ούτε όμως και ο καρδινάλιος της Λερίδα αγνόησε τα συμφέροντα του. Ο καθένας τους είχε πολλά να πει δι' εαυτόν. Ο ανταγωνισμός μεταξύ τους ήταν εντυπωσιακός και η ενεργητικότητα τους άνευ ορίων. Δεν αναπαυόταν την ημέρα, ούτε κοιμόταν την νύχτα
(συνεχίζεται-->τέσσερα)
Θα αληθηνίσουν τα όνειρα μου;
Ή θα γίνω τελικά καθεπερσίας;
*
Εξαιρετικό άρθρο του Γιάννη Χάρη στα Νέα του Σαββατοκύριακου.
*
...εν τω μεταξύ αφηγείται ο Qarcq (στα σχόλια, από κάτω).:
*
(1) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
*
Εξαιρετικό άρθρο του Γιάννη Χάρη στα Νέα του Σαββατοκύριακου.
Κηλίαση έχει το κοριτσάκι, όταν του πονάει η κοιλιά του, και έξω βροχαλίζει. Και άλλο πιάνει και κρεμώνεται, αλείφεται δηλαδή με κρέμες, κι όταν περάσει ο θυμός της μαμάς, τη ρωτάει αν είναι τώρα μέσα φρενών. [..] Άλλο παραπονιέται που το μαρκαδόρισε το αδερφάκι του και εκστασιάζεται όταν, σκέτη ποίηση, αληθήνισε, έγινε αληθινή, η πεταλούδα.
*
...εν τω μεταξύ αφηγείται ο Qarcq (στα σχόλια, από κάτω).:
Ο Μιχαλάκης έχει έναν τετράχρονο υιό, τον οποίο επέπληξε με προστακτικές φωνές και επιβλητικό ύφος που ξεπερνούσε σε εμπειρία, οποιοδήποτε πεισματικό σκέρτσο του μπόμπιρα.
Ο Παναγιώτης είναι τεσσάρων και ο Μιχαλάκης φέρει εννέα φορές τα χρόνια του υιού του.
Τη σκηνή ακολούθησε πλάνο, στο οποίο οι δυο άντρες του σπιτιού έστεκαν φαργουεστικά ‘ενωπ-ενωπ’ στο τραπέζι της κουζίνας.
Με χέρια σταυρωτά, κοφτές ανάσες θυμού και ελαφρά σκυμμένη κεφαλή, προς τα έσω κεκλιμένα φρύδια και φανερό μόνο το νότιο ημισφαίριο των βολβών του, ο Παναγιώτης έλυσε τη σιωπή του και δήλωσε με πεισματικό παράπονο.
-Ξέρω γιατί μου φώναξες.
-Γιατί;
-Γιατί εσύ είσαι ο δυνατός και εγώ ο α-δύνατος.
-…(και η γλώσσα δένεται…)
-Εσύ είσαι ο λύκος και εγώ το αρνάκι.
-…(ναυτικός κόμπος)
Ο Μιχαλάκης που θεωρούσε ότι ήταν έτοιμος για τη πρώτη του ουσιαστική ‘πατήρ-υιός’ συνδιάλεξη πιεζόταν να αναρρώσει από το παρ’ ολίγο εγκεφαλικό. Γνώριζε ότι η πρώτη ιαχή του μπόμπιρα ήταν το ‘άλφα’, αλλά όχι ότι είχε εξελιχθεί σε στερητικό πρόθεμα. Παραμύθια, παρομοιώσεις, συμβολισμοί και παραβολές ηθικής. Μα πώς; Είχε ‘αινιγματιστεί’!
-Όχι, όχι, δεν είναι έτσι…, κατάφερε να ανταπαντήσει,
και συνέχισε την απολογία του, εκείνο το μεσημέρι που άργησε στο καθιερωμένο ραντεβού με την ποδοσφαιρική του ομάδα, γιατί κάτι του είχε προκύψει.
*
18.4.05
547 χρόνια πριν. Δύο.
*
Ένα.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: Τα νέα πνίγουν τον Πάπα Κάλλιστο τον ΙΙΙ ενώ ο Αινείας Πικκολομίνι βρίσκεται στα λουτρά.
*
Γράφει ο Αινείας Πικκολομίνι:
Αναπόφευκτα όμως: "Extra omnes" (=όλοι έξω)
*
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Ένα.
*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ: Τα νέα πνίγουν τον Πάπα Κάλλιστο τον ΙΙΙ ενώ ο Αινείας Πικκολομίνι βρίσκεται στα λουτρά.
*
Γράφει ο Αινείας Πικκολομίνι:
Ο καρδινάλιος της Μπολώνια Φίλιππος, όταν έμαθε τα νέα, βρισκόταν, λόγω των ζεστών ημερών του καλοκαιριού, στο Μπανορέτζιο. Μετέβη στο Βιτέρμπο και από εκεί ταξίδεψαν, μαζί με τον Αινεία, στη Ρώμη για την εκλογή του επόμενου Πάπα. Καθώς πλησίαζαν μαζί την πόλη, συνάντησαν ολόκληρη την εκκλησιαστική ιεραρχία [curia] και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού να τους περιμένει εκτός των τειχών για να τους συναντήσει. Συμφώνησαν όλοι ότι ένας απ’ αυτούς θα εκλεγόταν Πάπας. Εκ παραλλήλου επέστρεψε και κάθε καρδινάλιος ο οποίος βρισκόταν εντός εκατό μιλίων από τη Ρώμη, δεκαεννέα συνολικά.
Κατά την διάρκεια των επικήδειων τελετών όμως, ο καρδινάλιος από το Φέρμο ασθένησε με τυφοειδή πυρετό. Φιλοδοξούσε περιπαθώς, υπερμέτρως, να έπεται του Καλλίστου κι έτσι κι έγινε—τον ακολούθησε στον τάφο. Ήταν άνθρωπος που θα μπορούσε να καταστεί υπόδειγμα αρετής, αν δεν επέτρεπε στην φιλοδοξία και τον βίαιο χαρακτήρα του να τον εξουσιάσουν. Η ζωή του ήταν αγνή, η γνώση και η εμπειρία του μεγάλες αλλά ήταν λυσσαλέος υποστηρικτής των Γιβελλίνων.
Αναπόφευκτα όμως: "Extra omnes" (=όλοι έξω)
Δέκα ημέρες μετά τον θάνατο του Καλλίστου οι εναπομείναντες δεκαοχτώ καρδινάλιοι εισήλθαν στο κονκλάβιο. Ολόκληρη η πόλη περίμενε εναγωνίως το αποτέλεσμα· κατα τις συζητήσεις οι περισσότεροι συμφωνούσαν ότι ο Αινείας της Σιένα θα γινόταν Πάπας. Ουδείς έχαιρε μεγαλυτέρας υπολήψεως.
Το κονκλάβιο θα συναθροιζόταν στο αποστολικό παλάτι του Αγίου Πέτρου, όπου δύο αίθουσες και δύο παρεκκλήσια αποκλείστηκαν για τον σκοπό αυτό. Στο μεγαλύτερο παρεκκλήσιο δημιουργήθηκαν κελιά για να γευματίζουν και να κοιμούνται οι καρδινάλιοι, ενώ στο μικρότερο, καλούμενο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου, θα γινόταν οι συζητήσεις και οι ψηφοφορίες. Στις αίθουσες επιτρεπόταν να κυκλοφορεί κανείς ελεύθερα.
(συνεχίζεται--> Τρία.)
*
547 χρόνια πριν. Ένα.
*
Αρχίζει σήμερα η διαδικασία εκλογής νέου Πάπα. Το ξέρεις ότι μ’ ενδιαφέρει η επικαιρότης, γι αυτό τις επόμενες μέρες θα σε απασχολήσω με την εκλογή του Πάπα - το σωτήριο έτος 1458. Τέσσερα χρονάκια μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Πληροφορίες παρέχει η αυτοβιογραφία του Πάπα Πίου του ΙΙ, αποσπάσματα της οποίας βρήκα, προ καιρού, στο εξαιρετικό ιστολόγιο Halfway down the Danube. Τα δακτυλογράφησε και τα σχολίασε ο coyu ο οποίος παραθέτει την αγγλική μετάφραση του λατινικού κειμένου. Η μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά είναι δική μου. Τα περισσότερα σχόλια τα οφείλω στον coyu.
*
Βασικά πρόσωπα του δράματος :
*
Ο Αινείας Σύλβιους Πικκολομίνι λοιπόν, ουμανιστής και ποιητής, βρίσκεται σε τροχιά ταχείας ανόδου στην ιεραρχία της Καθολικής Εκκλησίας. Το 1447 γίνεται επίσκοπος Τριέστης, το 1456 επίσκοπος της γενέτειράς του, Σιένα, και το 1456 καρδινάλιος της Αγίας Σαβίνας.
[ Να σημειώσω εδώ ότι, ως προς την ταχύτητα ανόδου, αποκλείεται να μας φτάσουν ποτέ οι Λατίνοι (εμάς τους βυζαντινίζοντες): ο Άγιος Φώτιος (μέγας λόγιος) έγινε από καλόγερος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως σε λιγότερο από μία εβδομάδα: 20 Δεκεμβρίου 853 ( ; ) εκάρη μοναχός, 21 Δεκεμβρίου δόκιμος, 22 υποδιάκονος, 23 διάκονος, 24 ιερέας, 25 (ανήμερα Χριστούγεννα) επίσκοπος και Πατριάρχης! Αναφέρεται στην Ιστορία του Βυζαντίου του John Julius Norwich, δεύτερος τόμος, σ. 101-102. ]
Επιστρέφω στον Αινεία. Τω καιρώ εκείνω εργάζεται ως, διορισμένος, γραμματέας της Αποστολικής Έδρας στη Ρώμη. Καρδινάλιος και γραμματέας έγινε χάρις στον εν ενεργεία Πάπα, Κάλλιστο τον ΙΙΙ (ή Αλφόνσο Βοργία-της γνωστής οικογένειας). Ο Αινείας, ο οποίος στα απομνημονεύματα του αναφέρεται στον εαυτό του πάντα σε τρίτο πρόσωπο, πάσχει από ποδάγρα. Ο Πάπας Κάλλιστος του έχει επιτρέψει να πάει στα λουτρά του Βιτέρμπο για θεραπεία. Ο Πικκολομίνι είναι τότε πενήντα δύο χρονών:
*
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Αρχίζει σήμερα η διαδικασία εκλογής νέου Πάπα. Το ξέρεις ότι μ’ ενδιαφέρει η επικαιρότης, γι αυτό τις επόμενες μέρες θα σε απασχολήσω με την εκλογή του Πάπα - το σωτήριο έτος 1458. Τέσσερα χρονάκια μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Πληροφορίες παρέχει η αυτοβιογραφία του Πάπα Πίου του ΙΙ, αποσπάσματα της οποίας βρήκα, προ καιρού, στο εξαιρετικό ιστολόγιο Halfway down the Danube. Τα δακτυλογράφησε και τα σχολίασε ο coyu ο οποίος παραθέτει την αγγλική μετάφραση του λατινικού κειμένου. Η μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά είναι δική μου. Τα περισσότερα σχόλια τα οφείλω στον coyu.
*
Βασικά πρόσωπα του δράματος :
- Αινείας Σύλβιους Πικκολομίνι - ουμανιστής και ποιητής - μελοντικός Πάπας Πίος ΙΙ - ο Πίος ήταν ο μοναδικός Πάπας που έγραψε απομνημονεύματα.
- Γουλιέλμος ντ’ Εστουτεβίλ - καρδινάλιος της Ρουέν - αποκαλούμενος και “Ρουέν” - υποψήφιος Πάπας - αντίπαλος του Αινεία.
- Βησσαρίων - καρδινάλιος της Νίκαιας, λόγιος ιερεύς, κατέφυγε στη Ρώμη, όπου έγινε δεκτός με τιμές, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης - δεν χρειάζεται να σου πώ ότι, αν και κομπάρσος, αυτός είναι που με συγκινεί περισσότερο.
*
Ο Αινείας Σύλβιους Πικκολομίνι λοιπόν, ουμανιστής και ποιητής, βρίσκεται σε τροχιά ταχείας ανόδου στην ιεραρχία της Καθολικής Εκκλησίας. Το 1447 γίνεται επίσκοπος Τριέστης, το 1456 επίσκοπος της γενέτειράς του, Σιένα, και το 1456 καρδινάλιος της Αγίας Σαβίνας.
[ Να σημειώσω εδώ ότι, ως προς την ταχύτητα ανόδου, αποκλείεται να μας φτάσουν ποτέ οι Λατίνοι (εμάς τους βυζαντινίζοντες): ο Άγιος Φώτιος (μέγας λόγιος) έγινε από καλόγερος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως σε λιγότερο από μία εβδομάδα: 20 Δεκεμβρίου 853 ( ; ) εκάρη μοναχός, 21 Δεκεμβρίου δόκιμος, 22 υποδιάκονος, 23 διάκονος, 24 ιερέας, 25 (ανήμερα Χριστούγεννα) επίσκοπος και Πατριάρχης! Αναφέρεται στην Ιστορία του Βυζαντίου του John Julius Norwich, δεύτερος τόμος, σ. 101-102. ]
Επιστρέφω στον Αινεία. Τω καιρώ εκείνω εργάζεται ως, διορισμένος, γραμματέας της Αποστολικής Έδρας στη Ρώμη. Καρδινάλιος και γραμματέας έγινε χάρις στον εν ενεργεία Πάπα, Κάλλιστο τον ΙΙΙ (ή Αλφόνσο Βοργία-της γνωστής οικογένειας). Ο Αινείας, ο οποίος στα απομνημονεύματα του αναφέρεται στον εαυτό του πάντα σε τρίτο πρόσωπο, πάσχει από ποδάγρα. Ο Πάπας Κάλλιστος του έχει επιτρέψει να πάει στα λουτρά του Βιτέρμπο για θεραπεία. Ο Πικκολομίνι είναι τότε πενήντα δύο χρονών:
*
Ενώ βρισκόταν στα λουτρά [του Βιτέρμπο, ο Αινείας], ξεκίνησε να συγγράφει την Ιστορία της Βοημίας, την οποία αφιέρωσε στον Αλφόνσο, βασιλέα της Σικελίας και της Αραγωνίας, άδικα, όπως αποδείχτηκε, γιατί ο βασιλεύς πέθανε πριν την ολοκλήρωσή της. Είχε αρρωστήσει [ο Αλφόνσο] με τυφοειδή πυρετό [δική μου μετάφραση του slow fever], ενώ ο Αινείας βρισκόταν στα λουτρά, παρατείνοντας τη διαμονή του για σαράντα ημέρες, ευρισκόμενος ανάμεσα στην ελπίδα για ζωή και τον φόβο του θανάτου. Τελικά [ο βασιλιάς Αλφόνσος] ξεπλήρωσε την οφειλή του στη φύση, έχοντας προκρίνει ως διάδοχο τον νόθο γιο του, Φεράντιο, τον οποίον οι Πάπαι Νικόλαος και Ευγένιος είχαν κρίνει ικανό να ηγεμονεύσει. Ο βασιλεύς πέθανε εν αγιότητι, διότι εξομολογήθηκε τα κρίματα του ως Χριστιανός και έλαβε τη θεία κοινωνία πριν αποχωρίσει στην άλλη ζωή. Είχε επιφορτίσει τον γιο του να δώσει στον Πάπα 60000 χρυσά δουκάτα, για τη σταυροφορία κατά των Τούρκων, και είχε κληροδοτήσει μεγάλα ποσά για ευλαβείς σκοπούς. Έδωσε δε εντολή να επιστρέψουν τα κόκαλα του στην Αραγωνία.
Η πραγματοποίηση των εντολών αυτών παρεμποδίστηκε από την έναρξη εχθροπραξιών· διότι παρά το ότι, κατά τον θάνατο τού Αλφόνσου, όλοι οι πρίγκιπες και τα κράτη της επικράτειάς του, αναγνώρισαν τον Φεράντιο ως ηγεμόνα τους και ορκίστηκαν πίστη και υποταγή σ’ αυτόν, ο Πάπας Κάλλιστος μεταβίβασε το μίσος που αισθανόταν για τον Αλφόνσο, όσο αυτός ήταν εν ζωή, στο γιο του, διακηρύσσοντας ότι το Βασίλειο της Σικελίας είχε περιέλθει και πάλι στην εκκλησία της Ρώμης. Ήταν κοινός τόπος ότι επροτίθετο να τοποθετήσει τον ανιψιό του, Βοργία, στο θρόνο.
[ ... ]
Ο Ιωάννης Κάιμο, απεσταλμένος του Φραγκίσκου Σφόρτζα, δουκός του Μεδιολάνου, περνώντας από το Βιτέρμπο, πήγε να συναντήσει τον Αινεία και, κατά τη διάρκεια της συνομιλίας τους, του ανάφερε ότι πήγαινε στον Κάλλιστο να του πει ότι ο Φραγκίσκος δεν αποδεχόταν την έκπτωση του Φεράντιου από το θρόνο του πατέρα του· εάν ο Πάπας είχε τέτοια προθέση θα έπρεπε να γνωρίζει ότι ό δούκας του Μεδιολάνου θα αντιτίθετο. Ακούγοντάς το ο Αινείας αναφώνησε «το μήνυμα σου θα τον πεθάνει!» Και πράγματι έτσι κι έγινε, διότι ακούγοντας ο Κάλλιστος ότι ο Φραγκίσκος τού αντιπαρατίθετο στο ζήτημα του βασιλείου, γρήγορα αρρώστησε με την νόσο η οποία θα τον εφόνευε. Ο ανιψιός του τον ενταφίασε στη βασιλική του Αγίου Πέτρου, στο παρεκκλήσιο που ήταν γνωστό ως Αγία Μαρία των Πυρετών [των πυρεσσόντων;], το οποίο υπήρξε κάποτε ιερό του Απόλλωνος. Πέθανε την 6η Αυγούστου του σωτηρίου έτους 1458. Όπως συνηθιζόταν, οι καρδινάλιοι οργάνωσαν μια υπέροχη κηδεία.
(συνεχίζεται--> Δύο.)
16.4.05
(0) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
14.4.05
Το χρήσιμο.
Διαθέτουμε έναν άλφα αριθμό ατόμων, ας πούμε 68 άτομα ηλικίας 49 έως 94 ετών, τα οποία πληρούν τα κριτήρια διάγνωσης πιθανής νόσου του Αλτσχάιμερ. Σου γράφω πιθανής, γιατί σίγουρη είναι η νόσος μόνον μετά θάνατον· μετά την νεκροψία. Μετράμε κατόπιν τον βαθμό πνευματικότητας (στα αγγλικά spirituality) αυτών των ατόμων. Πώς; Κάποιοι Αμερικανοί νευρολόγοι θεώρησαν ότι η πνευματικότης μετράται, μεταξύ άλλων, και από την συμμετοχή σε τελετές, δημόσιες ή ιδιωτικές, θρησκευτικού περιεχομένου. Παρακολουθούμε την πρόοδο των συμπτωμάτων σε σχέση με τον βαθμό πνευματικότητας. Παρατηρούμε ότι όσο μεγαλύτερη η πνευματικότης τόσο ηπιότερη η εξέλιξη της άνοιας.
Πρόκειται για τα ευρήματα εργασίας η οποία θα ανακοινωθεί στην 57η ετήσια συνάντηση των Αμερικανών νευρολόγων.
Μικρό το δείγμα και η συσχέτιση λίγο παρακινδυνευμένη. Μπορεί π.χ. οι πνευματικότεροι να έχουν διαφορετικές διατροφικές συνήθειες από τους υπολοίπους (μέρες που είναι, αυτό σκέφτηκα), εξ ου και η καλύτερη πρόγνωση. Να πρόκειται δηλαδή για εσφαλμένη δευτερογενή συσχέτιση. Εξηγούμαι: όσοι έχουν κίτρινα δάχτυλα, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο στους πνεύμονες. Όμως τα κίτρινα δάχτυλα και ο καρκίνος δεν σχετίζονται άμεσα αλλά δευτερογενώς· έχουν κοινή ενδεχόμενη αιτία: το κάπνισμα. Μπορεί επίσης οι δοκιμασίες μέτρησης της πρόγνωσης να είναι biased (μεροληπτικές;). Κ.τ.λ. Πολλές οι παγίδες της στατιστικής. Τα λάθη απολύτως ανθρώπινα και κατανοητά.
Τέλος πάντων, η εργασία της ομάδας θα υποστεί την βάσανο της κρίσης των συναδέλφων τους. Επιπλέον ίσως βοηθήσει να βγάλουν το ψωμί τους μερικοί δημοσιογράφοι και άλλοι επαγγελματίες. Αν όμως υποθέσουμε ότι, με την πάροδο του χρόνου, αποδειχτεί κάποια πραγματική συσχέτιση τότε ίσως υποχρεωθούμε να διαπιστώσουμε, για μια ακόμη φορά, ότι το χρήσιμο δεν είναι υποχρεωτικά και αληθές (ισχύει και το αντίστροφο).
*
(5) φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Πρόκειται για τα ευρήματα εργασίας η οποία θα ανακοινωθεί στην 57η ετήσια συνάντηση των Αμερικανών νευρολόγων.
Μικρό το δείγμα και η συσχέτιση λίγο παρακινδυνευμένη. Μπορεί π.χ. οι πνευματικότεροι να έχουν διαφορετικές διατροφικές συνήθειες από τους υπολοίπους (μέρες που είναι, αυτό σκέφτηκα), εξ ου και η καλύτερη πρόγνωση. Να πρόκειται δηλαδή για εσφαλμένη δευτερογενή συσχέτιση. Εξηγούμαι: όσοι έχουν κίτρινα δάχτυλα, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο στους πνεύμονες. Όμως τα κίτρινα δάχτυλα και ο καρκίνος δεν σχετίζονται άμεσα αλλά δευτερογενώς· έχουν κοινή ενδεχόμενη αιτία: το κάπνισμα. Μπορεί επίσης οι δοκιμασίες μέτρησης της πρόγνωσης να είναι biased (μεροληπτικές;). Κ.τ.λ. Πολλές οι παγίδες της στατιστικής. Τα λάθη απολύτως ανθρώπινα και κατανοητά.
Τέλος πάντων, η εργασία της ομάδας θα υποστεί την βάσανο της κρίσης των συναδέλφων τους. Επιπλέον ίσως βοηθήσει να βγάλουν το ψωμί τους μερικοί δημοσιογράφοι και άλλοι επαγγελματίες. Αν όμως υποθέσουμε ότι, με την πάροδο του χρόνου, αποδειχτεί κάποια πραγματική συσχέτιση τότε ίσως υποχρεωθούμε να διαπιστώσουμε, για μια ακόμη φορά, ότι το χρήσιμο δεν είναι υποχρεωτικά και αληθές (ισχύει και το αντίστροφο).
*
2.4.05
Στις άκρες του δικτύου ΙΙ.
